توسط : 
مسیر دسترسی به دشت لار
راه رسیدن به دشت لار، به وسیله ی خودرو از رودهن آغاز میشود و همانطور که در معرفی رودهن توضیح داده شد. به روستاهای وسکاره، آردینه، جورد و ایرا میرود. از روستای ایرا به بعد، مسیر دشت لار جدا میشود. به روستای ایرا که رسیدید، باید به سمت شمال روستا بروید و جادهی خاکی دشت لار را از اهالی جویا شوید. در ابتدای مسیر، کانکس سازمان حفاظت از محیط زیست وجود دارد. توجه داشته باشید که این جاده، اوقات خاصی از سال باز است، زیرا منطقه سرد و برف گیر است. به همین دلیل معمولا این جاده از نیمه ی خرداد تا نیمه ی شهریور قابل تردد است.
این جاده مسیر خاکی قابل اطمینانی دارد و اگر عجله نکنید و با حوصله برانید، با خودروهایی مانند پیکان و پراید هم میتوانید خود را به دشت لار برسانید. از دو راهی ایرا بعد از ۱۴ کیلومتر به پاسگاه محیط بانی قوشخانه می رسید. از این ۱۴ کیلومتر، نُه کیلومتر آن سربالایی است و شما را تقریباً تا ارتفاع ۳۰۰۰ متری بالا میبرد. برخی این گردنه را به جهت وجود دشت سیاه پلاس در شرق آن، گردنه ی سیاه پلاس نیز می نامند، ولی بیشتر به گردنه ی قوشخانه معروف است. مابقی راه تا دشت لار، سرازیری است.در ادامه راهنمای بازدید از دشت لار با ما همراه باشید.
فاصله دشت لار تا آمل و تا تهران چقدر است ؟
- فاصله دشت لار تا آمل 152 کیلومتر
- فاصله دشت لار تا تهران 57 کیلومتر
- سطح برنامه: گل گشت، کوه پیمایی سبک، کوه پیمایی سنگین، پیاده روی، دوچرخه سواری، پیمایش رودخانه
جزئیات راهنمای بازدید از دشت لار
به پاسگاه محیط بانی قوشخانه که برسید، عملاً وارد دشت لار شده اید. از اینجا به بعد باید مسیر مورد نظر خود را در ذهن مرور کنید. کمتر از سه کیلومتر بعد از محیط بانی قوشخانه، در سمت راست خود یک دوراهی را می بینید که با راهنمایی تابلویی که در سر این دوراهی قرار دارد با طی حدود پنجاه متر، به یکی از زلالترین و خنک ترین چشمه های لار به نام قرقره چشمه می رسید. توجه کنید که اطراف شما راه های خاکی دیگری نیز وجود دارد که نسبت به این راه اصلی کم رنگ تر هستند.
با رعایت نکات ارائه شده در انتها، می توانید هر کدام از راه های خاکی دیگر را انتخاب کنید و در مکان مورد نظر خود پیاده شوید و به آب بازی و گشت و گذار بپردازید.
یکی از این راه ها، همین دوراهی قرقره چشمه است که اگر آن را ادامه دهید، به انتهای مسیر ماشین رو از این جهت میرسید که تا دماغه ی ورود به منطقه ی دلیچای، یعنی ابتدای دوراهی آلرم ادامه دارد. از اینجا به بعد فقط پیاده و یا با دوچرخه می توانید از رودخانه عبور کنید و با برنامه ی قبلی به سمت سد و در نهایت پاسگاه محیط بانی دلیچای بروید. از سر این دماغه، تا محیط بانی دلیچای، ۱۹ کیلومتر از مسیر جاده راه دارید که اگر پیاده و از میان برها بروید، راه شما کوتاهتر خواهد شد.
در پنج کیلومتر اول به یک محوطه ی سبز با گیاهان بلند در سمت راست جاده بر میخورید که به چراگاه اسب معروف است. گفته می شود این مکان، چراگاه اسبان شاهان قاجاری بوده که برای خوش گذرانی و شکار به این منطقه می آمدند این مسیر یکی از مسیرهای معمول در دوچرخه سواری نیز به حساب می آید.
مسیر پیشنهادی دیگر از این قرار است. از پاسگاه محیطبانی قوشخانه، ۵/۵ کیلومتر دیگر در مسیر اصلی، که پر رنگتر از سایر راه هاست، برانید. پس از طی این مسافت به جایی می رسید که اگر به سمت راست خود یا جهت شمال نگاه کنید، یک پل آهنی را می بینید که شما را به سمت پاسگاه محیط بانی کمردشت و چند اصله درخت هدایت میکند. این مجموعه وسط دشت لار خودنمایی می کند و از ابتدای ورود از بیشتر نقاط دشت قابل رویت است. از کنار محیط بانی هم هر راهی را که انتخاب کنید، شما را به رودخانه ی پر آب لار میرساند.
توجه داشته باشید شب دشت لار بسیار سرد و آفتاب آن در روز آزار دهنده است. تقریباً هیچ سایه بانی در آنجا وجود ندارد. به همین خاطر زمان را طوری تنظیم کنید که دو سه ساعت قبل از غروب آفتاب به آنجا برسید که هم آفتاب اذیت تان نکند و هم اینکه فرصت کافی داشته باشید تا چادرهای خود را در روشنایی روز علم کنید. فردای آن روز هم گشتی در دشت بزنید و قبل از شدت گرفتن آفتاب، راه رفته را بازگردید. اگر هم یک روزه دارید سفر میکنید سعی کنید در اولین روزهای بازگشایی مسیر به این دشت سفر کنید تا هم آفتاب کمتر شما را آزار دهد، هم از طراوت دشت بیشتر لذت ببرید.
معمولاً رگبارهای پراکنده ی باران در شبانه روز، طبیعت دشت را بوسه باران می کنند. برای اینکه از این بوسه ها در امان باشید و سرما نخورید، حتماً لباس ضد آب یا پانچو به همراه داشته باشید. اگر اهل برنامه های آفرود و هیجان رانندگی در مسیرهای ناهموار هستید، در این دشت بزرگ مسیر کافی برای این کار وجود دارد. بهترین مسیر آفرود، علاوه بر راه های فرعی دشت، مسیر محیط بانی قوشخانه به محیط بانی دلیچای یا بالعکس است.
با این توضیح که طبق مطالب بالا از روستای ایرا وارد دشت لار می شوید و در مسیر محیط بانی کمردشت، دویست و پنجاه متر بعد از پل آهنی، مسیری به سمت چپ شما و جهت غرب جدا میشود. 5/1 کیلومتر بعد از این دوراهی، به دوراهی دیگری می رسید که سمت چپ آن به طرف آب سوربند و دامنه ی قله های کلونبستک، مهرچال، آتشکوه و ریزان می رود و راه سمت راست که پررنگ تر است و جهت شمالی می گیرد، راه شماست.
البته راهی هم از سمت چپ به طرف مرتع مَرغه سر و خشکه رود جدا می شود. مسیر اصلی را 5/2 کیلومتر دیگر برانید تا به جایی برسید که عبور از رودخانه اجتناب ناپذیر است. و اینجا انتهای مسیر خودروها می باشد. از اینجا به بعد گذرگاهی وجود دارد که عبور از آن کار خودروهای شاسی بلند و پرقدرت است. البته اگر پلی که بر روی رودخانه است تخریب نشده باشد، خودروهای معمولی هم می توانند از آن عبور کنند، ولی احتمال گیرکردن آنها در حاشیه ی رودخانه و گل و لای اطراف وجود دارد.
تا اینجا شما خلاف جریان حرکت رودخانه می رفتید. از اینجا به بعد، پس از عبور از رودخانه، تغییر جهت داده و همسو با جریان آب و موازی آن – که در برخی نواحی به رودخانه نزدیک و بعضی جاها از آن فاصله می گیرید جاده ی اصلی را ادامه می دهید تا بعد از 5/9 کیلومتر، به ابتدای اولین دره ی سمت چپ خود یعنی دره ی آلرم برسید.
( بعد از عبور از رودخانه، اگر برخلاف جهت آب مسیر خود را ادامه دهید، به سمت امامزاده پنجتن و در ادامه به ابتدای دره ی سفید آب می رسید.) از اینجا به بعد نیز طبق آنچه در بالا توضیح آن داده شد، ادامه ی مسیر میدهید تا به محیط بانی دلیچای و از آنجا به پلور برسید.
همین مسیر را به صورت برعکس هم می توانید طی کنید. بدین ترتیب از ابتدای جاده ی خاکی در روستای ایرا تا انتهای خاکی در محل تاسیسات سد لار، جمعاً ۵۵ کیلومتر رانده اید. این مسیر نیز یکی دیگر از مسیرهای معمول دوچرخه سواری در دشت لار است.
گزینه ی دیگر این منطقه که هم برای پیاده روی و هم برای دوچرخه سواری مناسب است، دشت سیاه پلاس می باشد. بعد از اینکه وارد جاده ی خاکی دشت لار شدید و به پاسگاه محیط بانی قوشخانه رسیدید، حدود ۱۵۰ متر بعد از محیط بانی، سمت راست شما یک دوراهی وجود دارد که به سمت شرق و سپس جنوب شرقی جهت می گیرد.
از اینجا به بعد مسیر کمی مشکل میشود و چون ناچار به عبور از رودخانه هستید، با هر خودرویی نمیتوان راه را ادامه داد. قطعاً این منطقه به اندازه ای جذابیت دارد که با پای پیاده، خود را در آغوش دشت رها کنید. با اینکه چشم انداز وسیع این دشت از زیبایی است، اما مهمترین نقاط دیدنی منطقه، گل های زرد، برکه های بزرگ کوچک آب و سرچشمه های متعدد سیاه پلاس است.
ارتفاعات امام پهنک و گُلِ زرد در شرق این دشت قرار دارند و اگر به ارتفاعات اطراف بروید، چشم انداز خوبی از سد لار خواهید داشت. این دشت که قسمتی از پارک ملی لار است، سراسر پر از گل های شقایق و زنبق وحشی و لاله ی سرخ است و در فصل بهار و تابستان، چراگاه دام های عشایر مختلف استان تهران است. وجود عشایر در این منطقه نیز فرصتی است تا از زندگی ساکنان صدساله ی دشت لار دیدن کنید.
برای اقامت در دشت لار چکارکنیم ؟
پس از اینکه وارد دشت لار شدید با رعایت نکاتی که در زیر ارائه شده است، می توانید چادر خود را برپا کنید. ولی بهترین مکان برای برپایی چادر، نزدیک پاسگاه محیط بانی کمردشت، نزدیک قرقره چشمه یا امام زاده پنج تن است زیرا در این مکان ها هم آب آشامیدنی در دسترس دارید و هم از امنیت بیشتری برخوردار خواهید بود.
نکات کلیدی در راهنمای بازدید از دشت لار
- در دشت لار، گله های گوسفند فراوانی چرا می کنند. سعی کنید به آنها نزدیک نشوید، چون سگهای گله وظایف خود را خوب بلدند.
- شب به هنگام خواب، همه ی وسایل خود را داخل چادر ببرید. علاوه بر امکان خیس شدن زیر باران یا از طریق شبنم، ممکن است مورد دستبرد حیواناتی مانند شغال و موش قرار بگیرد.
- با خودروی خود تا جایی برانید که مطمئن هستید گیر نمی کنید و می توانید بازگردید. بگذارید پاهای شما زمین نرم این دشت را بیشتر لمس کند و از آن لذت ببرد.
- گاهی مشاهده میشود که برخی افراد با خودرو و مخصوصاً به صورت آفرود، در مسیرهایی حرکت می کنند که قبلا تردد نشده است. این امر علاوه بر تخریب محیط دشت، نوعی تعرض به حریم خصوصی عشایر محسوب می شود و موجب غیر حاصلخیز شدن آن فضا میگردد. از این رو به هیچ عنوان با خودروی خود از راه هایی که مسیر اصلی جاده نیست، عبور نکنید. جایی که رد چرخ باریکی وجود دارد، نتیجه ی رعایت نکردن این نکته است. شما این بیراهه را پررنگتر نکنید و موجبات اذیت و آزار عشایر محترم منطقه را فراهم نسازید.
- در دشت لار آب برای شستشو فراوان است، ولی توصیه میشود به اندازه ی مصرف خود آب سالم به همراه داشته باشید و یا آب آشامیدنی خود را از قرقره چشمه و چشمه ی مردگان تهیه نمایید.
- از قبل ظروفی مانند دَبّه همراهتان باشد تا اگر در راه به ماست و دوغ و کره ی محلی رسیدید و چشمتان آن را گرفت، ظرفتان آماده باشد!
- اگر اهل دوچرخه سواری هستید، میتوانید باربند مخصوص دوچرخه به خودروی خود ببندید و آن را با خود ببرید. دشت لار مسیرهای مناسبی برای دوچرخه سواری دارد. تقریباً میتوانید تمامی دشت لار و اطراف خشکه رود، مرغه سر، گزل دره و دلیچای را رکاب بزنید.
- در هنگام عبور از رودخانه بسیار دقت کنید و از جایی عبور کنید که زیر پایتان محکم بوده و عمق و فشار جریان آب کم باشد.
- اگر قصد دیدن سد لار را دارید و می خواهید از اینجا به سد بروید، چند ساعتی باید به سمت شرق پیاده روی کنید. ولی بهتر است از همان مسیری که در قسمت معرفی لار اشاره شد، بروید که بتوانید با خودرو امکانات و وسایل بیشتری با خودتان ببرید. ضمناً این مسیر برای کسانی که از سمت آمل به دشت لار می آیند، نزدیکتر است، ولی اگر خودروی مناسبی نداشته باشند، نمی توانند تا میانه ی دشت لار بیایند و ناچار باید مسیر ایرا را انتخاب نمایند.
- هر سال بسته به میزان بارش، تاریخ باز شدن مسیر و اجازه ی تردد متغیر است. اگر اوایل خرداد یا اواخر شهریور قصد سفر دارید، حتماً از قبل با اداره ی کل محیط زیست استان تهران به شماره ی ۷۷۳۵۵۱۸۱-۰۲۱ و یا محیط زیست لار به شماره ی ۴۳۳۴۲۴۴۱ – ۰۱۱ تماس بگیرید و از باز بودن مسیر مطمئن شوید.
- مراقب کودکان و افراد مسن باشید و آنها را در کنار رودخانه تنها نگذارید.
- مجوز صید ماهی هر ساله تقریباً از بیست تیر ماه به بعد، آن هم با شرایط خاص خود صادر می شود. فراموش نکنیم که رعایت قوانین محیط زیست و قواعد گردشگری پایدار، اجازه ماهیگیری خلاف ضوابط را به ما نمی دهد. به هیچ وجه خارج از چارچوب قوانین اقدام به ماهیگیری نکنید. البته محیط بانان عزیز و زحمتکش در صورت مشاهده موارد نقض قانون، حتماً اقدامات قانونی لازم را انجام خواهند داد.
- محیط بانان پاسداران زیست بوم ما هستند. اگر میخواهیم فرزندان ما برای دیدن ماهی قزل آلای خال قرمز و یا انواع کل و بز و مانند آن، رویای باغ وحش های مختلف را در سر نپرورانند، در عین رعایت کمال ادب و احترام، همکاری لازم را با آنها داشته باشیم.
- برنامه های مختلفی را میتوان با محوریت دشت لار اجرا کرد که مجال ذکر آنها در این اثر وجود ندارد آنچه گفته شد بیشتر بر مبنای برنامه های سبک گردشگری است. برنامه ی افجه به منظریه ی ،پلور گرمابدر به یالرود، گرمابدر به منظریه، گرمابدر به محیط بانی دلیچای، قوشخانه به دلیچای و برنامه هایی از این قبیل، که برخی از آنها قابلیت رکاب زدن را نیز دارند، از برنامه های جذاب این منطقه هستند.
- در جاده هراز دو روستا با نام ایرا وجود دارد. یکی روستایی که در ابتدای مسیر دشت لار است و دیگری روستایی در منطقه ی لاریجان که توضیح آن در صفحات بعدی آمده است.
آثار تاریخی دشت لار
محدوده ی دشت لار و اطراف آن علاوه بر اینکه طبیعت بسیار زیبایی دارد، از نظر تاریخی بسیار مهم و مورد توجه بوده است. در سرتاسر این منطقه آثاری از تپه های تاریخی، کاروانسراها ، بقعه ها، قلعه ها و عمارت های تاریخی دیده می شود که توضیح هر یک از آنها از حوصله ی این مجال خارج است. بنابراین به ذکر عنوان برخی از این آثار بسنده میکنیم: قلعه ی محمد علی بیگ، کاروانسرای سفیدآب، قلعه نو، کاروانسرای بستک، قبر سلطان ملک، کافرقلعه، عمارت خانلر سیل سپر، تپه ی نقاره خانه و نمد جوق.
وجه تسمیه قوشخانه
وجه تسمیه ی محیط بانی قوشخانه به سبب دره ای به نام قوشخانه است که در جنوب محیط بانی قرار دارد. در وجه تسمیه ی قوشخانه نیز دو مورد ذکر شده است. مورد اول آنچه بین عشایر منطقه معروف می باشد این است که در منتهی الیه جنوبی دره، ارتفاعی وجود دارد که در جایی از خط الراس آن تکه سنگی به شکل هواپیما مشاهده می شود. این سنگ در یک منظر شبیه قوش شکاری است که بال های خود را باز کرده است. به این خاطر از قدیم به این دره قوشخانه می گفتند.
مورد دوم که در کتب تاریخی مورد قبول واقع شده، مبتنی بر نظریه ایست که ثابت می کند این منطقه خوشیخانه نام داشته که به مرور زمان به خوشخانه و سپس قوشخانه مبدل شده است. اینان معتقدند در شمال دره ی قوشخانه ی کنونی، تپه ای بوده که بعد از کندوکاو و تدقیق در موضوع در سال ۱۲۹۸ هجری قمری، به وجود قصری مجلل و تفرج گاهی با شکوه پی می برند که محل نزهت و تفریح فروانروایان رویان و رستم دار بوده است.
وجود کاشی های ممتاز و منقش، که با خطی مابین نستعلیق و نسخ دورتادور آن خطاطی شده، حتی وجود یکی دو نخود طلای تیزابی به صورت تذهیب بر کاشی هایی که به اندازه ی کف دست بودند، به کارگیری صنعتی قدیمی در کاشی کاری که کاشی را در آفتاب به رنگ طاووسی نمایش میداده، وجود آجرهای بزرگ، گچ بری ای ممتاز، یافتن کلمه ی «خوشخانه» در نقشه برداری های قدیمی و آنچه خود راوی (محمد حسن خان اعتمادالسلطنه) به رای العین مشاهده کرده، در خصوص دو طبقه بودن عمارت و نوع معماری آن و دلایل دیگر از این دست، این نظریه – که قصری باشکوه به نام خوشیخانه در این منطقه بوده – را تقویت میکند.
