دیدنی های یزد | سفر به شهر بادگیرها، کویرهای خاموش و میراث زرتشتی ایران

پیش از آشنایی با دیدنی های یزد ابتدا نگاهی بندازیم به موقعیت جغرافیایی استان

موقعیت جغرافیایی: استان یزد در مرکز ایران و در قلمرو سلسله جبال مرکزی ایران قرار گرفته است. استان یزد با وسعتی حدود ۷۲۱۵۶کیلومتر مربع از شمال و غرب به استان اصفهان از شمال شرقی به استان خراسان از جنوب غربی به استان فارس و از جنوب شرقی به استان کرمان محدود می­شود.

آب و هوای استان یزد به علت قرار داشتن بر روی کمربند خشک جهانی دارای زمستانهای سرد و نسبتا مرطوب و تابستانهای گرم و طولانی و خشک است یزد به معنی پاک و مقدس است. و شهریزد نیز به مفهوم شهر خدا و سرزمین مقدس مقدس است به لحاظ شرایط اقلیمی استان یزد وضعیت کشاورزی در این استان مطلوب نیست و امکان بهره برداری از آبهای سطحی در کشاورزی بسیار کم است.

شرایط خاص مناطق حاشیه کویر نظیر میزان اندک باران حرکت ماسه­های روان، پدیده کویرزایی مراتع فقیر کمبود منابع تأمین آب موجب شده تا ۲۸ درصد وسعت استان یزد فاقد بهره دهی اقتصادی باشد.

مهمترین مناطق کشاورزی استان دشتهای یزد، اردکان، بهادران، بهاباد، هرات، مروت، چاهک و ابرکوه است. محصولات کشاورزی استان شامل انار، پسته، بادام، ،غلات، آفتابگردان، انگور، پنبه، چغندر قند و کنجد است.

استان یزد به لحاظ زمین شناختی دارای ذخایر بسیار عظیم معدنی است. معادن مهم این استان مانند آهن چغارت، مرمربورق، ماسه سنگ متکسانه، سرب کوتک نقشی مهم و سازنده در تحولات اقتصادی و عمرانی استان داشته است.

شهرهای این استان عبارتند از: مهریز، میبد، یزد، ابرکوه، اردکان،بافق، تفت، طبس.

اماکن مذهبی و جاذبه ­های جهانگردی استان یزد

مسجد جامع کبیر یزد

در استان یزد به علت سابقه باستانی و فرهنگ متداوم و موقعیت جغرافیایی مرکزی آن آثار باشکوه و درخشانی از دوران قبل و بعد از اسلام به جای مانده یکی از این آثار باشکوه مسجد جامع کبیر یزد است. این مسجد متعلق به قرن هشتم و نهم هجری قمری است و از امتیازات معماری و هنری آن، در مرحله اول ساختمان و کاشیکاری سر در بلند آن است. سر در و گنبد مسجد جامع یزد در نوع خود یکی از شاهکارهای معماری اسلامی می­باشد. همچنین در نمای خارجی و داخلی ایوان اصلی آن کاشیکاری زیبایی بکار رفته و دارای کتیبه ای نیز می­باشد.

مسجد امیر چخماق

میر جلال الدین چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تیموری و حاکم یزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی یزد مجموعه ای شامل: تکیه، میدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قناد خانه، چاه آب سرد و از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنیان نهاده است.

سنگ نصب شده در مسجد به طرف میدان شبکه­های ظریف از کاشی­های معرق دور خارجی گنبد، محراب اصلی با طاقنمای مقرنس کاری و…. این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا، مسجد جامع نو نیز نامیده شده است. این مجموعه در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است. از مساجد دیگر یزد میتوان از ریگ، ملا اسماعیل و فُرط، بقعه دوازده امام و… نام برد.

بوستان ناجی

این عمارت و باغ از املاک شخصی بنام ناجی بوده که پس از اهدا به شهرداری بصورت بوستان بازسازی شده. این بوستان در بلوار خروجی شهر یزد بطرف کرمان بنام بلوار شهید دشتی قرار دارد و مکان مناسبی برای تفریح و استراحت مسافرانی میباشد که از این مسیر عبور می­کنند

قلعه خورمیز

قدمت این قلعه به دوران ساسانی بر می­گردد و دارای شش برج است. چهار برج چهارگوشه و دو برج قرینه یکدیگر جهت طول قلعه ساخته شده است. برج­های دیده بانی قلعه در ضلعهای شمال غربی و جنوب شرقی دارای تزئینات خشتی به صورت جناغی و چلیپایی می­باشند.

در سمت چپ قلعه (چاه سنگی) که معروف به چاه صاحب الزمان است، دیده می­شود. اتاقها دارای تاقچه ها و پنجره ها و نورگیرهایی بوده و لبه دیواره های قلعه کنگره ای شکل و دارای تزئینات خاصی است. قلعه خورمیز یکی از آثار باستانی شهرستان مهریز است که به فرمان هرمزابن انوشیروان ساسانی بر روی تپه­ای سنگی و مشرف به روستای خورمیز بنا شده و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

نارنج قلعه

یکی از عظیم ترین و قدیمیترین قلعه ­های ایران نارنج قلعه در شهرستان خور از دیدنی های یزد می­باشد. روستای خور از توابع شهرستان نایین می­باشد. معماری سنتی و زندگی در کویر از ویژگی­های این شهر می­باشد. نارنج قلعه، قلعه ای با بافت گلین و خشت کویر و با دیوارهای تو در تو و راههای پیچیده که روستایی به همان نسبت قدیمی آن را در برگرفته بود. خندقهایی گود دور تا دور آن نشان از معماری ایرانی می­دهد بنای این قلعه مانند یک پناهگاه هنگام حمله دشمن عمل می کرده است.

هر یک از سکنه روستا علاوه بر خانه ای خارج قلعه اطاقی هم در داخل آن داشته که هنگام حمله دشمن به آنجا پناه میبردند و تا زمانی که دشمن عقب نشینی نمیکرده از آن خارج نمیشدند به خاطر همین نیز هر خانواری آذوقه و مایحتاج خود را درون اطاقش برای روز مبادا ذخیره میکرده است.

عمارت شش بادگیر

در شهر یزد بیش از ۷۵ آب انبار وجود دارد که یکی از این آب انبارها عمارت شش بادگیر است. این آب انبار شش بادگیر دارد و حدود ۱۸۰ سال پیش در زمان قاجار ساخته .شده این آب انبار در محله ای به همین نام در شهرستان یزد قرار دارد. این بنا دارای شش بادگیر پنجاه و پنج پله، دو ورودی و مخزن بزرگی به حجم دوهزار متر مکعب است.

ورودی آب انبار در قسمت جنوبی است و بین پله های بیست پنج و بیست و شش آن، از بالا یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد و طاق آب انبار بعد از هشتی شروع می­شود. این آب انبار دارای گنبد تخم مرغی شکلی است و ارتفاع مخزن آب آن حدود ۱۳ متر و ارتفاع بادگیرها ده متر می­باشد که یکی از دیدنی­های این شهر تاریخی می­باشد.

 بادگیر دو طبقه ای خانه آقازاده (ابرقو)

بادگیر دو اشکوبه ای یا دو طبقه ای خانه آقازاده در ابرقو استان یزد یکی از دیدنیهای این استان کویری میباشد که قدمت این بنا مربوط به دوران قاجار می­باشد.

یخچال خشتی ابرکوه

این یخچال خشتی که هنوز از دوران قاجار برجای خود استوار است در مدخل ورودی شهر ابرکوه قرار گرفته که دور گنبد آن ۶۴ متر و ارتفاع آن ۲۲ متر و ضخامت دیوارههای آن حدود ۳ متر و عمق انبار یخ آن ۴ متر می­باشد.

درخت سرو ابرکوه

ابرکوه یکی از قدیمی­ترین شهرهای ایران و از دیدنی های یزد است که در مرکز ایران و در محدوده استان یزد واقع می­باشد. هم اکنون آثار باستانی بسیار زیادی از روزگاران گذشته در این مکان بجای مانده است که نشان از وجود تمدنی بیاد ماندنی و قدیمی دارد.  اثری که اگر آنرا از عجایب بدانیم اغراق نکرده ایم و آن وجود یک درخت سرو کهن سال و بلند است که برپایه ارزیابی متخصصین فن و از جمله یک دانشمند مشهور مانند پروفسور الکساندروف روسی عمر این موجود زنده را بیش از ۴۰۰۰ سال دانسته­اند و به اعتقاد برخی دیگر از دانشمندان هفت هزار سال از عمر این درخت می­گذرد.

این درخت مشهور که هنوز نیز سرسبز و با صلابت در مرکز این شهر خودنمایی میکند دارای ارتفاعی بالغ بر ۳۳ متر میباشد و محیط آن حدود ۱۶ متر است. سروکهن ابرکوه در نوع خود درجهان بینظیر است. در نزهه القلوب آمده است: در آن جا سروی است که در جهان شهرتی عظیم دارد چنانکه در عهد کیانیان سرو کشمیر و بلخ شهرتی  داشته و اکنون این از آن بلندتر و بزرگتر است و درخت سروی در ایران زمین مثل آن نیست. گفتنی است این سرو کهن به عنوان یکی از آثار ملی تحت شماره ۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پیرسبز چک چک

شهر یزد، به عروس کویر ایران شهرت دارد چرا که با معماری ویژه کویری چون نگین انگشتری در کویر می­درخشد. این شهر و روستاها و بخشهای اطراف آن مهمترین مرکز تجمع زرتشتیان است که از دیرباز در این ناحیه زندگی می­کنند. در ۷۲کیلومتری شهر یزد زیارتگاه مهمی وجود دارد بنام پیرسبز چک چک که در فصل تابستان عده کثیری از زرتشتیان از نقاط مختلف جهان جهت برگزاری مراسم مهمی نوروز تولد زرتشت و مهرگان در آنجا جمع می­شوند.

از دیگر نقاط دیدنی های یزد میتوان از: آرامگاه دوازده امام، گنبد شیخ جنید، مدرسه ضیائیه (زندان اسکندر)، آرامگاه سید رکن الدین، مسجد ریگ، باغ دولت آباد، مدرسه و خانه حسینیان، بقعه شیخ احمد و شیخ محمد فهادان، بقعه سید شمس الدین، مصلی صفدرخان، گنبد مصلی عتیق، باغ خان و میدان و بازار خان، مدرسه کمالیه، آتشکده زرتشتیان و دخمه­های اطراف یزد را نام برد. از جمله آثاری که قدمت زیادی دارد، وجود آتشکده یزدان است که آتش مقدس آتشگاه فارس حدود ۷۰۰ سال است که در آن روشن است.

آتش ورهرام یزد (آتشکده زرتشتیان)

این بنا از دیدنی های یزد در آبان ماه سال ۱۳۱۳ هجری شمسی ساخته شد. به روایتی آتش موجود در این آتشکده، که زرتشتیان آن را (آتش ورهرام) می­نامند حدود ۱۵۱۵ سال پیش از آتشکده (ناهید پارس) به این مکان آورده شده و تاکنون خاموش نشده است. زرتشتیان یزد مراسم مذهبی، اعیاد و جلسات گردهم آیی و سخنرانی خود را در این مکان برگزار می­کنند.

جهت آشنایی با دیدنی های سایر استان های ایران کلیک کنید.