توسط : پیش از آشنایی با دیدنی های مرکزی ابتدا نگاهی بندازیم به موقعیت جغرافیایی استان
وقعیت جغرافیایی: استان مرکزی تقریباً در مرکز ایران قرار دارد. این استان از شمال به استانهای تهران و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استانهای لرستان و اصفهان و از شرق به استانهای تهران، قم و اصفهان محدود است. مرکز استان شهر صنعتی اراک میباشد. این استان با مساحتی معادل ۲۹۵۳۰ کیلومتر مربع حدود 82/1 درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است.
مرکز این استان اراک و شهرهای مهم این استان عبارتند از: خمین، ساوه، محلات، دلیجان، تفرش، شازند، آشتیان، کمیجان و ازنا.
آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی استان مرکزی:
اراک:
اراک شهر جدیدی است که در سال ۱۲۳۱ هجری قمری، به دستور فتحعلیشاه و به وسیله یوسف خان گرجی ساخته شده است و تا سال ۱۳۱۶ شمسی این شهر به نام سلطان آباد عراق عجم خوانده میشد، در این سال بر طبق قانون تقسیمات کشوری نام سلطان آباد به اراک تغییر داده شد و نیز در سال ۱۳۵۶ شمسی به عنوان مرکز استان مرکزی انتخاب و در سال ۱۳۵۷ رسما تشکیلات استان مرکزی در این شهر مستقر و به کار اشتغال ورزیدند.
هدف از ایجاد و احداث این شهر در ابتدا پایگاهی نظامی در این منطقه بوده تا بتواند در حفظ ناحیه مؤثر واقع شود به همین جهت است که ساختمان اولیه شهر به صورت قلعه ای بوده است که چهار دروازه داشته، دروازۀ شهر جرد در مشرق، دروازه رازان در شمال، دروازه حاج علینقی در غرب و دروازه قبله در جنوب. بازار کنونی اراک شبکه ارتباطی داخلی این دروازه ها بوده و راههای اصلی خارجی از این دروازه ها آغاز میشده است.
مجموعه تاریخی بازار اراک:
مجموعه تاریخی بازار اراک از بناهای اولیه شهر اراک و از دیدنی های مرکزی است که در زمان فتحعلی شاه قاجار تأسیس گردیده است. در این مجموعه کلیه امکانات رفاهی از قبیل مسجد، مدرسه و آب انبار احداث گردیده است. بازار اراک در دو محور شمالی جنوبی و شرقی غربی به طور مستقیم و عمود برهم در مرکز بافت چهارخانه اولیه شهر قرار دارد. در چهار طرف بازار چهار دروازه بوده که همگی در طول زمان و گسترش شهر از بین رفته اند.
بنای تاریخی حمام چهار فصل:
این بنا مربوط به دوران قاجاریه است و از دیدنی های مرکزی و آثار ارزشمند و بسیار زیبای منطقه محسوب میشود. این حمام دارای سه سمت بوده، حمام مردانه، زنانه و حمام اقلیتهای مذهبی این حمام چند متر از سطح خیابان پایین تر است رخت کن حمام با کاشیهای زیبای هفت رنگ تزئین شده است. در حال حاضر این حمام به عنوان گنجینه چهار فصل مورد بازدید علاقمندان قرار می گیرد.
غار نخجیر:
این غار در استان مرکزی در شمال شرق شهر دلیجان و حد فاصل دلیجان و نراق قرار دارد این غار شگفت انگیز از دیدنی های مرکزی در سال ۱۳۶۸ کشف شد. اشکال داخل این غار که حاصل پدیدههای رسوبی است آن چنان زیبا و شگفت انگیز است که به عقیده کارشناسان جزء زیباترین غارهای جهان به شمار میآید. این غار طی ۷۰میلیون سال تشکیل شده است و تا قبل از کشف آن دست و نگاه هیچ انسانی به آن نرسیده بود. پس از کشف این غار اقدامات اولیه چون کف سازی و نورپردازی صورت گرفت.
تزئینات زیبای این غار در بخشهای مختلفی با نامهای تالار عروس، تالار گل کلمی، آبشار گلی و حوض آب کوثر شهرت دارد. منشورها، اسفنجهای بلورین، کلیست و باغهای مرجانی که طی سالیان سال تشکیل شده و دالانها و حوضچههای متعدد از جلوههای منحصر به فرد این غار است. پس از سالها از کشف این غار هنوز این غار کاملاً برای بازدید آماده نشده است.
ستونهای سنگی خورهه (محلات):
تنها آثار به جا مانده از قصر یا پرستشگاه خورهه نزدیک محلات، دو ستون باریک سنگی با ارتفاع حدود ۶ متر با سرستونهای یونانی و سکوی سنگی مربوط به دوره سلوکی- اشکانی و از دیدنی های مرکزی میباشد.
در بنای خورهه که دارای طرح یونانی است ستونها از حد تناسب کلاسیک میان ارتفاع و قطر تجاوز میکنند و این نفوذ سبک معماری ایرانی است که در تخت جمشید هم دیده می.شود در کاوشهای باستان شناسان در منطقه تعداد زیادی سفال و خمره پیدا شده است کشف سفالهای کلینگی (جرینگی) که ظرافت خاصی دارند اثبات میکند که این خانه یک عمارت اربابی بوده است و بدین ترتیب احتمال معبد بودن بنای خورهه را رد میکند.
تفرجگاه اراک:
جریان سرچشمههای قره چای (رودخانه شراء و مهاجران) در غرب شهرستان اراک به علاوه وجود مناطق سرسبز در حواشی این رودخانه و همچنین اقلیم کوهستان و نقاط مرتفع جهت کوهنوردی، این قسمت از شهرستان اراک را از سایر مناطق جدا نموده است.
خمین:
این شهرستان دشت وسیعی است که اطراف آنرا کوههای مرتفعی در بر گرفته از جمله الوندلکان و دز، از ارتفاعات خمین چندین شاخه رود سرچشمه میگیرد که به قمرود می پیوندد.
متولد شدن بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت الله العظمی خمینی شهرت این شهر را دو چندان کرد و هم اینک هر ساله هزاران نفر از منزل ساده و بی پیرایه امام خمینی در این شهر دیدن میکنند.
آبگرم محلات:
در حدود ۲۵ کیلومتری شهرستان محلات روستایی قرار دارد که در تمام ایام سال پذیرای مسافران دوستدار استفاده از آبگرم است در این روستا بیشتر منازل برای استفاده از آبگرم ساخته شدهاند، این آبگرم مخصوص امراض پوستی، روماتیسمی و…. میباشد. همچنین هتل بزرگی با امکانات استخر و حوضچههای آبگرم مخصوص میهمانان در آنجا دایر است.
آب جوشیده از دل زمین در این منطقه بدون رنگ، بو و زلال است و به خاطر خاصیت آبدرمانی چشمه های آن از دیرباز امکانات استخر و حمام و تسهیلات اقامتی در کنار آن شکل گرفته است. وجود رنگ مایل به قرمز در برخی چشمههای آبگرم محلات حکایت از ترکیبات آهن و گوگرد آن دارد.
سرچشمه محلات:
پارک بزرگ و بسیار زیبا با درختانی تنومند و هوایی دلنشین که چشمه آب زلالی از دل کوه به بیرون میریزد زیبایی این پارک را دوچندان کرده است. در این پارک رستوران بزرگی برای پذیرایی از مسافران در مکانی سرسبز و دیدنی قرار دارد که مشتاقان به طبیعت را به آنجا میکشاند.
بند پل نیم ور:
بند پل نیمور در یازده متری مغرب شهر نیم ور و نیز در ۵ کیلومتری جنوب شهرستان محلات قرار دارد بند پل نیم ور بر روی رود لعل بار ساخته شده است ساختار زمین و سازه بستر رودخانه در محلی که بند پل نیمور بنا شده نسبت به قسمتهای بالا دست رودخانه محکمتر بوده و کف آن دارای صخره و کمر میباشد. بنابر مستنداتی ادعاهایی مبنی بر ساخت این بنا در دوره قاجار وجود دارد که ویژگیها و مختصات بنا سازگار نبوده و بنظر میرسد که ریشه و سازه بنای نامبرده در دوره ساسانی آغاز شده است.
طرح و ترکیب بند پل نیم ور از دو قسمت شمالی و غربی تشکیل شده که ضلع شمالی آن طویلتر از دیگری است قسمتهایی از اثر نامبرده بر روی کمر و صخرههای موجود در کف رودخانه استوار گردیده و به همین لحاظ جهت ریشه و بنیان آن نیازی به حفر پی در همه جای آن نبوده است .
مصالح عمده بنا را سنگهای بزرگ و گل آهک تشکیل میدهد و از آجر به مقدار بسیار کم نیز به کار رفته است ارتفاع بند از کف شنی رودخانه تا انتهای آن بین 30/6 تا 50/8 متر نوسان داشته و مجموعه طول بنای پل به ۴۷ متر میرسد در سمت چپ بند بقایای یک تنوره (شتر گلو) آجری باقیمانده که کاربری آن هدایت و سرعت بخشیدن به آب بوده است .
از بنای نامبرده برای ذخیره کردن آب و هدایت آن به نهرها و زمینهای کشاورزی و همچنین جهت عبور و مرور از روی آن و دسترسی محلی استفاده میشده و میشود.
آتشکده:
آتشکده محلات در هشت کیلومتری جنوب شرقی نیمه ور که بر سر راه قدیمی و کاروان رو این شهر به رباط ترک و از آنجا به اصفهان قرار دارد واقع شده بنای مذکور از آتشکده های بازمانده از دوره ساسانی میباشد. این بنا در پایه یک رشته کوه و در حاشیه جنوبی روستای آتشکده ساخته شده است جهت سازهای آتشکده از جنوب به شمال بوده به طوریکه مشرف به آبادی مذکور و دشت نیمه ور است که از آن میان رودلل بار میگذرد بنای فوق از دو بخش ایوان و چهار تاقی تشکیل شده و از محدود آتشکده هایی است که دارای ایوان رفیعی میباشد.
آثار پی و بند دو اتاق در دو طرف ایوان به جای مانده که حکایت از وسعت این مجموعه داشته است درهای سه واحد فوق از طرف جنوب به یک راهرو باز میشوند که رابط بین چهار تاق و بخش ایوان میباشد. یکی از ویژگیهای بارز این بنا ضخامت دیوارها و نوع ساخت آن از سنگ لاشه است، آتشکده فوق بسیار متمایز از آتشکدههای هم دوره خود میباشد.
چشمه چپقلی:
این چشمه در دامنه شمالی ارتفاعات بلند و رفیع (باغ برآفتاب) در جنوب سه راهی اراک ملایر – شازند- قرار گرفته است. این چشمه در بالای دره ای بسیار زیبا واقع شده است. آب و هوای پاک و لطیف کوه و چشمه جوشان با آب بسیار خنک و گوارا با خواص درمانی باعث جذب عده ای از علاقمندان طبیعت شده است. در محل مظهر چشمه، محوطه ای وجود دارد که به صورت تراس بندی شده درآمده و در آن درختانی ملاحظه میگردد.
غار سفید خانی:
این غار در ۱۸ کیلومتری جنوب شهرستان اراک در کوه سفید خانی واقع شده است در دامنه این رشته کوه چشمه های آب فراوانی وجود دارد که معروفترین آنها چشمه چپقلی است. از زیباییهای غار (وجود دودکش جن) است که در دهانه غار به صورت تنوره دیده میشود. همچنین وجود یک چاله بزرگ آب و ستونهای استالاکتیتی فراوان و زیبا از دیگر جاذبههای غار سفید خانی است.
دریاچه یا کویر میقان:
دریاچه یا کویر میقان در شمال شرقی اراک از دیدنی های مرکزی و در دشت فراهان قرار دارد. مساحت آن در حدود ۱۰۰ تا ۱۱۰ کیلومتر مربع متغیر است و حدود ۱۶۵۵ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و آب دریاچه شوراست. دریاچه از لحاظ آب و هوایی دارای زمستانهای معتدل است همین ویژگی سبب شده است که در پاییز و اوایل زمستان زیستگاه پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر باشد.
جهت آشنایی با دیدنی های سایر استان های ایران کلیک کنید.
