دیدنی های قزوین

پیش از آشنایی با دیدنی های قزوین ابتدا نگاهی بندازیم به موقعیت جغرافیایی استان

 موقعیت جغرافیایی:

استان قزوین حدود ۱۸۰۶۲ کیلومتر مربع وسعت دارد این استان دارای دو ناحیه کوهستانی و دشتی می­باشد. منطقه کوهستانی آن در شمال استان قرار دارد و دهستانهای الموت رودبار و قسمتی از کوهپایه اقبال پشگلدره را در بر میگیرد در همین ناحیه بخشی از رشته کوه البرز از بخش شمال غربی و از استان گیلان به طرف جنوب غربی در داخل استان قزوین کشیده شده است سیالان و الموت دو قله از قله های معروف کوهستانهای بخش غربی البرز می­باشند.

دره های البرز در دامنه­های خشک جنوبی، به ویژه در ناحیه قزوین باریک و کم عرض هستند و با دیواره­های پرشیب کشیده شده­اند آبادترین و پرجمعیت ترین دره های آن دره شاهرود و دره های دو شاخه معروف آن، رود طالقان و رود الموت است. که آبهای دامنه های البرز جنوبی را به سفیدرود میرسانند.

دره و رودخانه شاهرود، کوههای میان دره چالوس و سفیدرود را از شرق به غرب شکافته و آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده اند.

شهرهای تابعه این استان عبارتند از: قزوین، بوئین زهرا، تاکستان، آبیک، الوند.

اماکن تاریخی، مذهبی و طبیعی استان قزوین:

قلعه الموت:

این قلعه که از دیدنی های قزوین  از معروفترین قلاع ایران به شمار میرود برفراز کوهی است که اطراف آن را پرتگاه­های عظیم و بریدگی­های شگفت فراگرفته است. این کوه از نرمه گردن (میان نرمه لات و گرمارود) شروع شده و به طرف مغرب ادامه پیدا کرده است. صخره های پیرامون قلعه که رنگ سرخ و خاکستری دارند، در جهت شمال شرقی به جنوب غربی کشیده اند پیرامون دژ از هر چهار سو پرتگاه است و تنها راه دسترسی به آن راه بسیار باریکی است که در جانب شمال آن قرار دارد.

قلعه الموت را مردم محل قلعه حسن صباح می­نامند. این قلعه از دو بخش غربی و شرقی تشکیل شده، هر بخش، به دو بخش قلعه پایین و قلعه بالا تقسیم شده است که در اصطلاح محلی، آنها را «جور قلا» و «پیازقلا» می­نامند طول قلعه حدود ۱۲۰ متر و عرض آن در نقاط مختلف بین ده تا سی و پنج متر متغیر است. دیوار شرقی قلعه بالا یا قلعه بزرگ که از سنگ و ملاط‌ گچ ساخته شده است، کمتر از سایر قسمتها آسیب دیده است. طول آن حدود ده متر و ارتفاع آن بین چهار تا پنج متر است.

در طرف جنوب در داخل صخره اتاقی کنده شده که محل نگهبانی بوده است. در جانب شرقی این اتاق دیواری به ارتفاع دو متر وجود دارد که آن در سنگ کنده شده و پشت کار آن نیز از سنگ گچ بنا شده است.در جانب شمال غربی قلعه بالا نیز دو اتاق در داخل سنگ کوه کندهاند در اتاق اول، چاله آب کوچکی قرار دارد که اگر آب آن را کاملاً تخلیه بکنند دوباره آبدار می­شود. احتمال میدهند که این چاله با حوض جنوبی ارتباط داشته باشد در پای این اتاق، دیوار شمالی قلعه به طول دوازده متر و پهنای یک متر قرار دارد که از سطح قلعه پایینتر واقع شده است و پرتگاه مخوفی دارد.

در جانب جنوب غربی این قسمت قلعه، حوضی به طول هشت متر و عرض پنج متر در سنگ کنده اند که هنوز هم بر اثر بارندگی­های زمستان و بهار پر از آب میشود. در کنج جنوب غربی این حوض، درخت تاک کهن­سالی که همچنان سبز و شاداب است، جلب توجه می­کند. اهالی محل معتقدند که آن را حسن صباح کاشته است.

این قسمت از قلعه به احتمال زیاد، همان محلی است که حسن صباح مدت ۳۵ سال در آن اقامت داشته و پیروان خود را رهبری می­نموده است. در جانب شرقی، قلعه پاسداران قلعه و خانواده های آنها ساکن بوده ­اند در حال حاضر آثار کمی از دیوار جنوبی این قسمت باقی مانده است. در جانب شمال این دیواره، ده آخور برای چارپایان، در داخل سنگ کوه کنده شده است. گذشته از آثار دیوار جنوبی، دیوار غربی این قسمت به ارتفاع ۲ متر همچنان پابرجاست؛ ولی از دیوار شرقی اثری دیده نمی­شود.

در این سمت، سه آب انبار کوچک در دل سنگ کنده­اند و چند اتاق نیز در سنگ ساخته شده که در حال حاضر ویران شده اند. بین دو قسمت قلعه، یعنی قلعه بالا و پایین میدان­گاهی قرار دارد که بر گرداگرد آن دیواری محوطه قلعه را به دو قسمت تقسیم کرده است. در حال حاضر، در میان میدان آثار فراوانی به صورت توده­های سنگ و خاک مشاهده میشود که بی شک باقی مانده بناها و ساختمانهای فراوانی است که در این محل وجود داشته و ویران گشته­اند.

به طور کلی باید گفت، قلعه الموت که دو قلعه بالا و پایین را در بر می­گیرد، به صورت بنای سترگی بر فراز صخره ای سنگی بنا شده و دیوارهای چهارگانه آن به تبعیت از شکل و وضع صخره ها ساخته شده­اند؛ از این رو عرض آن در قسمتهای مختلف فرق میکند از برجهای قلعه، سه برج گوشه­های شمالی و جنوبی و شرقی همچنان برپایند و برج گوشه شرقی آن سالم تر است. دروازه و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی قرار دارد.

مدخل راه منتهی به دروازه از پای برج شرقی است و چند متر پایین تر از آن واقع شده است. در این محل تونلی به موازات ضلع جنوب شرقی قلعه به طول ۶ متر و عرض ۲ متر و ارتفاع ۲ متر در دل سنگهای کوه کنده شده است با گذشتن از این تونل، برج جنوبی قلعه و دیوار جنوب غربی آن که روی شیب تخته سنگ ساخته شده است نمایان میگردد این دیوار بر دشت وسیع گازرخان که در جنوب قلعه قرار دارد، مشرف است؛ به نحوی که رود دره الموت از آن دیده می­شود.

از آنجا که در تمام طول سال، گروه زیادی در قلعه سکونت داشته و به آب بسیار نیاز داشته اند؛ سازندگان قلعه با هنرمندی خاصی اقدام به ساخت آب انبارهایی کرده اند و به کمک آبروهایی که در دل سنگ کنده­اند، از فاصله دور، آب را بر این آب انبارها سوار می­نموده اند. در پای کوه الموت، در گوشه شمال شرقی، غار کوچکی که از آبروهای قلعه بوده دیده می­شود. آب قلعه از چشمه کلدر که در دامنه کوه (مجرا) شمال قلعه قرار دارد، تأمین می­شده است. مصالح قسمتهای مختلف قلعه، سنگ (از سنگ کوه­های اطراف) ، ملات گچ، آجر، کاشی و تنپوشه سفالی است.

از جمله قطعات کوچک کاشی که در ویرانه های قلعه به دست آمده، قطعه ای است به رنگ آبی آسمانی با نقش صورت آدمی که قسمتی از چشم و ابرو و بینی آن کاملاً واضح است. امروزه در دامنه جنوبی کوه هودکان که در شمال کوه قلعه الموت واقع شده است، خرابه های بسیاری دیده میشود که نشان میدهد روزگاری بر جای این خرابه ها، ساختمان­های بسیاری وجود داشته است.

در حال حاضر، اهالی محل خرابه­ های این محوطه را دیلمان ده، اغوزین، خراز رو و زهیر کلفی می­نامند. همچنین در سمت غرب قلعه، قبرستانی قدیمی معروف به اسبه کله چال وجود دارد که در بالای تپه مجاور آن، بقایای چند کوره آجرپزی نمایان است. در قله کوه هودکان نیز پیه سوزهای سفالین کهن به دست آمده است.

سال بنای قلعه الموت در کتاب نزهة القلوب حمدالله مستوفی، ۲۴۶ هـ . ق ذکر شده که همزمان با خلافت متوکل خلیفه عباسی می­باشد.به آنهایی که علاقه زیادی به سیر و سیاحت و ماجراجوییهای تاریخی دارند پیشنهاد میشود که به نزدیکی سرچشمه رودخانه الموت در دامنه های جنوبی رشته کوههای البرز بروند در اینجا آشیانه مستحکم عقابها یادآور ماجراهای صحیح و معتبر اما باورنکردنی استاد بزرگ حسن صباح (پیرمرد کوهها) میباشد.

 دریاچه اوان:

بزرگترین و زیباترین دریاچه در منطقه قزوین، دریاچه اوان نام دارد که یکی از دیدنی های قزوین میباشد و به فاصله ۷۵ کیلومتری شهر قزوین در جاده قزوین – معلم کلایه قرار گرفته است. این دریاچه با مساحتی کمتر از شش هکتار دارای آب شیرین است.طول آن در طویلترین قسمت ۳۲۵ متر و عرض آن ۲۷۵ متر و عمق آن از ۱ تا ۱۰ متر در  نوسان است.

آب دریاچه از طریق چشمه های کف دریاچه و نزولات آسمانی تأمین میشود و غلیان دایمی آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده است. از سرریز آب دریاچه نیز رود کوچکی تشکیل میشود که آب آن مورد استفاده کشاورزان روستاهای (کوشک) و (آیین) است. در تابستان این دریاچه محل ماهیگیری، آب تنی و قایق سواری و در پاییز، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسکی سواری است. در این دریاچه انواع ماهی از جمله قزل آلای رنگین، کپور و اردک ماهی زندگی می­کنند.

این دریاچه همچون نگینی زمردین میدرخشد و با چشم انداز محسور کننده اش، گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به سوی خود جذب می­نماید.

پیغمبریه یا بقعه چهارانبیاء:

در قسمت غربی باغ چهلستون بقعه ای وجود دارد که آنجا را آرامگاه چهار تن از پیامبران بنی اسرائیل به نام­های سلام، سلوم، سهولی و القيا می دانند و در میان مردم به چهار انبیاء و چهار پیغمبر شهرت دارد .گفته میشود آنان پیامبرانی هستند که مژده میلاد مسیح را از اورشلیم به سوی شرق می­آورده اند. از اسناد موقوفات صفویه بر می آید که این مکان در پایان قرن یازدهم هجری قمری زیارتگاهی مورد احترام بوده است. بنای فعلی پیغمبریه از آثار (میرزا مسعود شیخ الاسلام) است. علاوه بر چهار پیامبر نامبرده، مقبره امامزاده صالح بن حسن مجتبی (علیه السلام) را نیز در همین مکان می­دانند.

 مسجد جامع عتيق:

مسجد جامع قزوین یکی از کهن­ترین و کم نظیرترین مساجد ایران به شمار میرود که شیوههای معماری و هنرمندی ادوار مختلف را میتوان در آن مشاهده کرد. (مقصوره کهن) یا (طاق هارونی) قدیمی ترین بخش از بنای جامع عتیق قزوین است. که به دهلیز ورودی آن متصل بوده و توسط هارون الرشید در سال ۱۹۲ هجری قمری بنا شده است. گفته میشود که شالوده مسجد بر روی آتشکده ای بنا شده است. از ویژگی­های ممتاز این مسجد علاوه بر داشتن هشت شبستان بزرگ در چهار طرف حیاط یک شبستان زیرزمینی در ضلع جنوب غربی مسجد است که بنای آن توسط سعدالسلطنه در روزگار قاجار پایان یافته است.

 امامزاده شاهزاده حسین:

این بنا در ضلع غربی میدان شهدا در خیابان سالامگاه واقع شده و از لحاظ سبک معماری، ویژگیهای هنری دارای ارزش خاصی در بین بناهای تاریخی مذهبی شهر میباشد بقعه متعلق به فرزند حضرت امام رضا (علیه الاسلام) به نام حسین است که در قزوین وفات یافته و در این مکان مدفون گردیده است. زیربنای آن قدیمی بوده و احتمالاً به قرون هشتم و نهم مربوط میشود و بعد در عصر صفویه مورد تجدید ساخت قرار گرفته و بصورت چهار ایوانی ساخته شده است.

بنای اصلی بقعه که عبارت از فضای حرم است، در مرکز حیاط با ایوانی آینه کاری شده به چشم میخورد که دارای گنبد کاشی­کاری شده زیبایی میباشد که به شیوه هندسی به همراه کتیبه خطی آن نمودی از هنر کاشیکاری قدیم می­باشد. فضای داخلی بقعه که ۱۲ ضلعی است با ۴ در به رواقهای چهارگانه متصل بوده و تزئینات آن شامل آینه کاری و گچ­بری است.

یکی دیگر از هنرهای ارزشمندی که در تزئین بنا از آن سود جسته اند، تزئین منبت است که بر در صحن حرم اجرا گردیده و آن را از جمله تزئینات منبت کاری با طرح گزه از صفوی میدانند که بر روی آن فقط نسخ ممتاز نام پیامبر اکرم و ائمه (علیه السلام) منقوش گردیده است.

عصر عمارت چهلستون یا کلاه فرنگی:

عمارت چهلستون یا کلاه فرنگی که یکی از آثار مهم دوره صفوی در میدان آزادی (سبزه میدان) استان قزوین است در وسط باغ بزرگی قرار دارد و تنها کوشک باقی مانده از مجموعه کاخ­های سلطنتی روزگار شاه طهماسب میباشد.  این بنا ساختمانی هشت گوش با مساحت تقریبی ۵۰۰ متر مربع که در دو طبقه ساخته شده و دارای تالارها و اتاقهای کوچکی در هر طبقه است. نقاشیهای دیواری طبقه اول نمونه ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت فراوان است. از این مکان هم اکنون به عنوان (گنجینه موزه) و یکی از دیدنی های قزوین  استفاده می­شود.

جوستان طالقان:

جاده طالقان در اتوبان کرج قزوین واقع شده و از مناطق خوش آب و هوا کوهستانی و ییلاقی و از دیدنی های قزوین می­باشد. لفظ طالقان در بین اهالی به دو ناحیه اطلاق میشود که حد فاصل آن گردنه طالقان می­باشد. طالقان قدیم از نظر مردم آن ناحیه، از اول گردنه به بعد شروع می­شود. اما طالقان در نقشه جغرافیایی جدید شامل منطقه ساوجبلاغ (این منطقه از توابع استان تهران است) ، آقچری، صمغ آباد و ابراهیم آباد است تا گردنه. در واقع از گردنه به بعد (طالقان قدیم) اقلیم و فرهنگ تغییرات محسوسی می­کند.

روستای جوستان در فاصله ۱۲ کیلومتری شرق شهرک (مرکز طالقان) و در ضلع شمالی رودخانه شاهرود و بر سر جاده سراسری شرقی – غربی طالقان و در تقاطع رودخانه­های عالی زن و شاهرود و در محل انشعاب جاده سراسری طالقان به دو مسیر روستاهای گته ده و گردنه عسلک واقع شده این روستا به علت برخورداری از آب فراوان رودخانه شاهرود که از جنوب آن جریان دارد، صاحب باغ­ها و مزارع سرسبز وسیع و به تبع آن از رونق بسیار خوبی برخوردار می­باشد.

انتهای ضلع جنوب شرقی روستای جوستان و سمت راست جاده ای که از این روستا به گته ده و دیگر روستاهای شرقی طالقان منتهی میشود و در ضلع شمال رودخانه شاهرود برج مدور مقبره ای وجود دارد که به امام زاده هارون (علیه السلام) مشهور میباشد و نسبتش به امام موسی کاظم (علیه السلام) می­رسد.

حضرت هارون (علیه السلام)  ششمین فرزند از اولاد حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) می­باشد. مدت ۲۰ سال در مدینه زندگی نمود. پس از هجرت امام همام حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) از مدینه به سمت خراسان، ایشان مدینه را به سمت ایران ترک کرد و به شیراز آمد و از آنجا به اهواز و قم هجرت نمود. در سال ۱۸۴ هجری قمری عالم بزرگ قزوین شیخ حسن معروف به ابو محمد به نمایندگی از طرف جمعی از مؤمنین و شیعیان ساکن منطقه امام زاده هارون(علیه السلام) را به قزوین دعوت کردند.

با آمدن ایشان به قزوین، عمال و مأموران حکومت عباسی و کارگزاران مأمون قصد دستگیری و قتل ایشان را نمودند. این امر باعث شد ایشان در قریه ای که در شمال قزوین واقع است پنهان شود آن حضرت در ۲۱ ربیع الثانی سال ۲۱۱ هجری قمری در سن ۵۱ سالگی به شهادت رسید.

این امامزاده در نزد اهالی طالقان و روستای جوستان دارای حرمت و احترام فراوان بوده و زائرین فراوانی دارد بقعه و گنبد این بنا از سنگ و گچ ساخته شده است. در امامزاده هارون کتیبه ای سنگی به طول ۹۰ و عرض ۳۳ سانتی متر، حاوی فرمان شاه تهماسب صفوی به خط ثلث موجود است این سنگ مرمر منقوش در حال حاضر در جوار در امامزاده نصب شده است.

منطقه ییلاقی پیچ بن:

این منطقه نسبتاً مرتفع با ارتفاع حدود دو هزار و پانصد متر در شمال شرقی الموت و در جاده معروف سه هزار قرار دارد و یکی از زیباترین مسیرهای راهپیمایی قزوین به شمال ایران است چمنزارهای زیبای این منطقه ییلاقی خوش آب و هوا به گردنه مشهور (سلج انبار) با ارتفاع تقریبی سه هزار متر میرسد که بخشی از رشته کوه البرز غربی است و مرز طبیعی استانهای قزوین و مازندران محسوب می­شود.

 روستای آتان:

این روستا با حدود دویست خانوار جمعیت، در دامنه کوه (هودگان) قرار دارد. بنای خانه­ های این روستا به گونه ای است که پشت بام هرخانه، ایوان خانه بالایی است و از این نظر شباهت زیادی به شهر ماسوله استان گیلان دارد. که این روستا را به یکی از  دیدنی های قزوین تبدیل کرده است.

چشمه آبگرم خرقان:

از دیدنی های قزوین چشمه آبگرم خرقان میباشد که در کیلومتر ۹۵ جاده قزوین – همدان قرار دارد. آب معدنی های خرقان، پس از مصرف به رودخانه (ابهررود) که از این منطقه عبور می­کند، می­ریزد.آبهای چشمه خرقان از دسته آبهای کلروه سدیک و بیکربناته کلسیک گرم با اسید و سیلیس است. آب این چشمه در درمان دردهای عصبی، سیاتیک، روماتیسم و در عفونت­های مجاری تنفسی، تورم گلو و حلق و برونشیت مزمن به صورت استنشاق، بخار و دوش بینی مؤثر است.

برای آشنایی بیشتر با دیدنی های سایر استان های ایران کلیک کنید.