دیدنی های استان اصفهان

موقعیت جغرافیایی:

استان اصفهان با مساحتی حدود ۱۰۵۹۳۷ کیلومتر مربع مساحت در مرکز ایران واقع شده است. از شمال به استانهای مرکزی، قم و سمنان، از جنوب به استانهای فارس و کهگیلویه و بویراحمد، از شرق به استانهای لرستان و چهارمحال و بختیاری محدود است.

استان اصفهان یکی از بزرگترین مراکز تولید انواع مختلف صنایع دستی ایران محسوب می­شود. این استان از قدیم الایام مهد هنرهای زیبا و صنایع ظریفه بوده است. تزئینات آجری، کاشی کاری، گچ­ بری، و انواع خط در آثار تاریخی اصفهان، از حدود قرنها پیش تا دوره معاصر، بر اطراف و جوانب مناره ها، و داخل و خارج مساجد، قصرها و هنرهای زری دوزی و قلم­کاری، ترمه و نقره کاری و تذهیب و تحریر انواع کتاب، قرآن و قطعات نگارگاری و نقاشی جملگی به مرکزیت هنری اصفهان گواهی می‌دهند.

شهر اصفهان با تاریخ بسیار کهن و آثار باستانی بی­شمار، از شهرهای نمونه جهان است و بنا به گفته آندره مالرو نویسنده پژوهشگر فرانسوی، فقط دو شهر فلورانس و پکن در دنیا با آن قابل مقایسه‌اند.

آثار تاریخی اصفهان مجموعه‌ای از بهترین نمونه‌های به جا مانده از سبک‌های گوناگون معماری ایران در طول هزاران سال و بیشتر است و کیفیت این آثار چنان است که می‌توان گفت بیشتر آثار بزرگ و شاهکارهای هنر معماری ایران پس از اسلام در اصفهان قرار دارد.

در آثار تاریخی اصفهان میتوان انواع و اقسام گنبد سازی، کاشی کاری، گچبری، مقرنس کاری، منبت کاری و خوشنویسی را در عالیترین شکل ممکن آن مشاهده کرد آثاری که نشانگر ذوق هنری کمال یافته و ایمان مذهبی هنرمندان سازنده آنهاست و بیننده را چنان مجذوب خود میکند که بی اختیار به درون زمان و فضای خاص آنها کشیده میشود و خود را در جهانی از روشنایی و لطافت و سبکبالی احساس میکند.

از دوره قبل از اسلام، چیزی به جز بقایای آتشکده ای در کوه آتشگاه بجا نمانده است و تقریباً تمامی آثار تاریخی بجا مانده مربوط به دوره اسلامی است آثاری از تمامی دوره های تاریخی پس از اسلام بجا مانده است. اما بویژه آثار دو دوره باشکوه از تاریخ اصفهان یعنی دوره سلجوقی و دوره صفوی برجستگی خاصی دارد، که هر کدام دارای ویژگیهای خاص و سبک معماری منحصر به فرد خود میباشد.

شهرهای مهم این استان عبارتنداز: کاشان، قمصر، نیاسر، نایین، نطنز، اردستان، گلپایگان، اصفهان، خوانسار، سمیرم، شهرضا شاهین شهر و …

اماکن تاریخ طبیعی و دیدنی استان اصفهان:

 میدان امام (میدان نقش جهان):

در محل این میدان (قبل از آنکه شهر اصفهان به پایتختی صفویه انتخاب شود) باغی وسیعی به نام نقش جهان وجود داشته است.

در دوره شاه عباس اول آن باغ را تا حدود امروزی آن وسعت داده‌اند و در اطراف آن مشهورترین و عظیم‌ترین بناهای تاریخی اصفهان که شهره آفاق است؛ مانند مسجد جامع عباسی (مسجد امام) و مسجد شیخ لطف‌الله و عمارت عالی قاپو و سردر قیصریه به وجود آمده است طول این میدان از شمال به جنوب بالغ بر ۵۰۰ متر و عرض آن حدود ۱۶۵ متر است.

در قرن یازدهم هجری این میدان یکی از بزرگترین میدانهای جهان، و در دوره شاه عباس و جانشینان او محل بازی چوگان و رژه ارتش و چراغانی و محل نمایشهای مختلف بوده .است دو دروازه سنگی چوگان از آن دوره هنوز در شمال و جنوب میدان از عظمت دیرین آن حکایت میکند.

مسجد جامع عباسی (مسجد امام):

ساختمان مسجد جامع عباسی در ضلع جنوبی میدان تاریخی اصفهان در سال ۱۰۲۰ هجری به فرمان شاه عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی ساخت آن شروع شده است و به منظور تزیین میدان بزرگ در سال ۱۰۲۵ هجری و در حالی که هنوز معماران مشغول پیریزی قسمتهای دیگر مسجد بوده اند سر در نفیس کاشیکاری معرق آن را به اتمام رسانیده اند.

در مدرسه جنوب غربی مسجد، قطعه سنگ ساده ای به شکل شاخص در محل معینی تعبیه شده است که ظهر حقیقی اصفهان را در چهار فصل نشان می‌دهد و چنانکه می‌گویند محاسبه آن را شیخ بهایی دانشمند و فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عباس انجام داده است.

سطح فوقانی این شاخص به شکل مثلث قائم الزاویه است که وتر مثلث در جهت طرفی است که زهر آن را تعیین می‌کند و یک ضلع مجاور زاویه قائمه وصل به دیوار است و ضلع دیگر نماینده قبله مسجد است.

از نکات جالب این مسجد انعکاس صوت در گنبد بزرگ جنوبی آن است. ارتفاع گنبد از این مسجد ۵۲ متر و ارتفاع منارهای داخل آن ۴۸ متر و ارتفاع مناره های سردر آن در میدان نقش جهان ۴۲ متراست.

این مسجد عظیم دارای دو شبستان قرینه در اضلاع شرقی و غربی صحن است. یکی از این شبستانها (شبستان شرقی) بزرگتر اما ساده و بی­تزیین است و دیگری (شبستان غربی) کوچکتر است اما تزییناتی با کاشیهای خشت هفت رنگ دارد و محراب آن نیز از زیباترین محرابهای مساجد اصفهان است.

قطعات بزرگ سنگهای مرمری یکپارچه و سنگابهای نفیس، مخصوصاً سنگاب نفیس شبستان غربی گنبد بزرگ که به سال ۱۰۹۵ هجری است از دیدنیهای جالب این مسجد بی نظیر جهان اسلام است.

کاخ هشت بهشت :

عمارت تاریخی هشت بهشت نمونه ای از کاخهای محل سکونت آخرین سلاطین دوره صفویه است که در دوره شاه سلیمان در سال ۱۰۸۰ هجری بنا شده است. از باغ وسیع هشت بهشت مقدار زیادی باقی نمانده ولی قصر تاریخی آن هنوز اثری ارزنده و جالب است عمارت هشت بهشت روزگاری زیباترین کاخ عالم هم نامیده میشد باغ وسیعی که عمارت در آن واقع شده جزیی از باغ بزرگ نقش جهان بوده است که شاه اسماعیل اول احداث کرد و در زمان جانشینان او به خصوص شاه عباس اول به قطعات متعددی تقسیم شد.

از آثار بسیار جالب این قصر کاشی‌کاری‌هایی است که انواع حیوانات پرنده و درنده و خزنده را نشان می‌دهد و نماهای خارجی این قصر را تزیین کرده است این بنا از لحاظ طرح معماری و تزیینات و نظام آبرسانی از زیباترین و نفیس‌ترین آثار دوره صفویه به شمار می‌رود از جمله ویژگی‌ها تعبیه بیش از بیست اتاق در پایه‌ها، حوضهای فواره‌دار در طبقه بالا و پایین، حوض مروارید در ایوان شمالی و سرسره آب در ایوان جنوبی است. بعد از انقلاب اسلامی ایران پارک مجلل و زیبایی به وسیله شهرداری اصفهان در اطراف این کاخ تاریخی به وجود آمده و در حال حاضر از گردشگاه‌های مشهور اصفهان است و در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.

این باغ زیبا در خیابان چهارباغ_ پارک شهید رجایی اصفهان واقع شده است.

سی و سه پل :

تاریخ بنای این پل را شیخ علی نقی کمره‌ای شاعر زمان شاه عباس در یک قطعه شعر به صورت ماده تاریخ، سال ۱۰۰۵ هجری به حساب آورده است و این سال، درست‌ مقارن ایامی است که خیابان بی‌نظیر چهارباغ هم احداث شده است.

این پل در حدود ۳۰۰ متر طول و ۱۴ متر عرض دارد و طویل‌ترین پل زاینده رود است. در دوره صفویه مراسم جشن آبریزان با آبپاشان در کنار این پل صورت می‌گرفته است و در سفرنامه‌های سیاحان اروپایی آن دوران، اشاراتی به برگزاری این جشن شده است.

 پل خواجو :

این پل بر روی رودخانه زاینده رود در شهر اصفهان قرار گرفته، پل خواجو به هنگام طغیان آب زاینده رود، منظره بسیار جالبی به خود می‌گیرد.

برای اقامت موقتی شاه صفوی و خانواده او در وسط پل، ساختمان مخصوصی که به نام بیگلر بیگی شهرت دارد؛ بنا شده که هم اکنون وجود دارد و اطاق‌های آن دارای تزیینات نقاشی است. نام اصلی این پل در مخرج دوران صفوی پل شاهی است و خوجو نامی است که طی دو قرن اخیر به مناسبت مجاورت با محله خواجو به آن داده شده و هیچ ارتباطی با نام شاعر قرن هشتم هجری یعنی خواجوی کرمانی ندارد.

مسجد جمعه اصفهان (مسجد جامع):

این مسجد در حقیقت مجموعه‌ای از معماری‌ها و آثار هنری دوره‌های بعد از اسلام تاریخ ایران است و یادگارهای پادشاهان وزرا، امرا و رجال و بانوان خیِّر ایرانی بعد از اسلام را در بر دارد. بنابراین تحولات معماری دوره‌های اسلامی تاریخ ایران را در مدت هزار سال اخیر به خوبی می‌توان در آن مطالعه نمود. قسمت‌های دیدنی و جالب این مسجد با توضیح به اینکه در ورودی مسجد در سمت مشرق می‌باشد بدین قرار است:

۱_ صفه های کوچک سمت راست دالان ورودی که ستونهای مدور با تزئینات گچبری دارد. مشتمل بر آثار دوره دیلمی از قرن چهارم هجری است.

2- چهلستون واقع در سمت چپ دالان ورودی که در ساختمان آن از سبک ابنیه

سلجوقی پیروی شده از دوره پادشاهان آل مظفر در قرن هشتم هجری است

۳- در ضلع جنوبی مسجد گنبد خواجه نظام الملک وزیر مشهور ملکشاه سلجوقی قرار دارد که سال ساختمان آن بین ۴۶۵ تا ۴۸۵ هجری است و به احتمال قوی در ۴۷۳ هجری به اتمام رسیده .است کتیبه کوفی این گنبد نام پادشاه وقت ملکشاه و وزیر او خواجه نظام الملک را در بر دارد عنوان ملکشاه در این کتیبه یمین، خلیفة الله امیرالمؤمنین ذکر شده و خلیفه عباسی در آن زمان المقتدی بالله بوده است.

4- چهلستونهای طرفین این گنبد از دوره دوم عهد سلجوقی (جانشین ملکشاه) و از اوایل قرن ششم هجری است.

5- چهلستونی که در منتهی الیه غربی این ضلع واقع شده از دوره شاه عباس اول صفوی است که در سال ۱۰۱۹ هجری به ساختمانهای مسجد افزوده شده است.

۶ – ایوان جنوبی مسجد صفه صاحب ساختمان آن از قرن ششم هجری و تزئینات داخل و خارج آن از قرن هشتم، نهم، دهم و یازدهم هجری است. دو منار این ایوان ظاهراً در عهد حسن بیک ترکمان افزوده شده است و در دوره این امیر نیرومند آق قویونلو و پادشاهانی مانند شاه طهماسب اول و شاه عباس دوم تعمیرات ضروری مسجد به انجام رسیده و داخل و خارج این ایوان با تزئینات کاشیکاری آراسته شده است. در بین مقرنسهای طاق این ایوان نام ابوالنصر حسن بهادر که بانی تعمیرات و الحاقاتی در این مسجد بوده در یک لوحه کاشیکاری مورخ به سال ۸۸۰ هجری قرائت میشود.

7- تزئینات کاشیکاری اطراف صحن، از دوره حسن بیک ترکمان معروف به اوزون حسن و از قرن نهم هجری است.

8- ایوان شرقی مسجد، ایوان شاگرد، که مشخصات سلجوقی خود را از قرن ششم به خوبی حفظ کرده است. داخل این ایوان با آرایشهای گچبری قرن هشتم پیرایش شده و کتیبه کاشیکاری آن حاکی از تعمیرات دوره شاه سلیمان صفوی است.

9- در مشرق این ،ایوان صفه عمر واقع شده که در دوره قطب الدین محمود شاه آل مظفر به وسیله مرتضى بن الحسن العباسی الزینبی در محل بنای قدیمی دیگری ساخته شده است و در دوره حکومت پوشالی و موقتی اشرف ،افغان تعمیر شده و به دستور او کتیبه و الواحی در این صفه افزوده شده است وجه تسمیه این ایوان به عمر نه خلیفه دوم (بنابر آنچه اهل سنت میگویند) بلکه عمر بن عبدالعزیز عجلی از آل ابودلف است که در اصل بانی ساختمان این صفه و مدرسه مقابل آن بوده است.

۱۰ – ایوان غربی مسجد، ایوان استاد که ساختمان آن از قرن ششم هجری است و تزئینات آن بیشتر از نوع خطوط بنایی است این ایوان در دوره پادشاهی شاه سلطان حسین صفوی تعمیر و تزئین شده و با کتیبه ها و الواحی در قالب خطوط مختلف آراسته شده است.

11- در شمال ایوان ،غربی مسجد کوچکی از دوره اولجایتو ایلخان، مسمان مغول واقع شده است، که محراب عالی گچبری آن در سال ۷۱۰ هجری به دستور وزیر ایرانی او محمد ساوی ساخته شده است و طاقهای آجری متنوع دارد. محمد ساوی یا ساوجی در سال ۷۱۱ هجری بر اثر سعایت بدگویان به دستور اولجایتو کشته شده است؛ ولی این اثر ارزنده دوره صدارت او، همچنان نام او را در تاریخ جاودان کرده است. نام نامی استاد حیدر اصفهانی که سازنده این محراب عالی گچبری است نیز در آخر حاشیه کتیبه محراب خوشبختانه بر جای مانده است.

12- در مغرب ایوان غربی و مسجد اولجایتو، شبستانی از دوره سلطان محمد بن بایسنقر تیموری واقع شده که سال ساختمان آن ۸۵۱ هجری است و بانی ساختمان آن، عماد بن مظفر ورزنه ای از امرای لشکر وی بوده است. کتیبه ثلث زیبای سردر این شبستان تاریخی را سید محمود نقاش نوشته است.عماد بن مظفر، مسجد باشکوهی هم در محل تولد خودش ورزنه بنا کرده است.

13- ایوان شمالی مسجد معروف به صفه درویش از قرن ششم هجری است، کتیبه گچ بری داخل آن از دوره شاه سلیمان صفوی و تزئینات کاشیکاری نمای خارجی آن از اقدامات اداره باستان شناسی اصفهان در سالهای ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ خورشیدی میباشد. به این مناسبت کتیبه ای به خط بنایی به یادگار گذاشته شده است.

۱۴ – در طرفین ایوان شمالی و شمال آن چهلستونهایی از قرن ششم هجری موجود است که مخصوصاً چهلستون شرقی آن دارای طاقهای متعدد با نقوش مختلف آجری است و از قسمتهای جالب این بنای عظیم تاریخی به شمار می­رود.

۱۵ – شمالی ترین اثر تاریخی مسجد جمعه گنبد تاج الملک مشهور به گنبد خاکی است که بانی آن ابوالغنائم تاج الملک خسرو فیروز شیرازی وزیر دیگر ملکشاه سلجوقی بوده و سال ساختمان آن در کتیبه دور گنبد سال ۴۸۱ هجری ذکر شده است و اثر بی همتایی در بین آثار دوره سلجوقی به شمار می­رود.

بعضی از بازدیدکنندگان ابنیه تاریخی اصفهان تصور کردهاند که دو گنبد شمالی و جنوبی مسجد جمعه در اصل آتشکده بوده، بدیهی است این اشتباه از آنجا ناشی شده که سبک ساختمان گنبدهای نظام الملک و تاج الملک در جنوب و شمال مسجد جمعه از سبک معابد ایرانی در دوره ساسانیان پیروی شده است.

در قرون اولیه اسلامی که ایرانیان تدریجاً به دین مبین اسلام گرویدند به فکر ساختن مساجد باشکوه افتادند و چون قرنها در ساختن ابنیه و عمارات مختلف سابقه داشتند مساجد را به سبک معماری اصیل ایران ساختند و تزئین کردند؛ به این جهت از نظر سبک مشابهت زیاد بین مساجد اولیه ایرانی و معابد دوره ساسانی وجود دارد. کتیبه های داخل این گنبدها شامل آیات قرآنی و کتیبه های ساختمانی به نام پادشاهان سلجوقی و وزرای وقت آنهاست.

در آثار تاریخی موجود مسجد جمعه اصفهان غیر از سبکهای مختلف معماری، انواع خطوط کوفی، ثلث، بنایی، نسخ و نستعلیق را هم به زبان عربی و فارسی و به نثر و نظم میتوان مطالعه نمود.

مسجد جمعه درهای متعدد دارد؛ ولی از همه آنها جالبتر در شمال شرقی مسجد است و قدیمی‌ترین سردر مسجد به سال ۵۱۵ هجری است و کتیبه کوفی سردر که خوشبختانه قسمت بیشتر آن باقی مانده است، حکایت می‌کند و بعد از آن سردر باشکوه دیگری است که جنب گنبد تاج الملک واقع شده و از الحاقات دوره پادشاهان آل مظفر مورخ به سال ۷۶۸ هجری است.

ساختمان روی حوض وسط مسجد در زمان شاه محمد خدابنده صفوی پدر شاه عباس اول به وسیله شخصی به نام یوسف آقا بنا شده است.

منارجنبان :

این بنا به صورت یک بقعه و دو مناره است که بر روی قبر عمو عبدالله از زهاد معروف قرن هشتم هجری بنا شده و سنگ قبر آن مورخ به سال ۷۱۶ هجری مقارن اواخر سلطنت اولجایتو ایلخان مسلمان مغول است.

ایوان منار جنبان یکی از نمونه‌های انبیه سبک مغولی ایران است و از آن دوره کاشی کاری‌هایی هم دارد. مناره‌ها بعداً و در تاریخی که درست معلوم نیست و احتمالاً در اواخر عصر صفویه به ایوان مزبور اضافه شده و با حرکت دادن یکی از آنها، دیگری نیز حرکت می‌کند. اما نکته جالب در این بنای تاریخی آن است که با حرکت دادن یک مناره، نه تنها مناره دیگری به حرکت در می‌آید، بلکه تمامی این ساختمان مرتعش می‌شود.

این ویژگی باعث شهرت جهانی منارجنبان شده و یکی از عجایب معماری به شمار می‌رود. آنچه مسلم است این بنا با چنین هدفی طراحی نشده و از این رو حرکت دادن بیش از حد آن باعث تخریب این اثر ارزشمند خواهد شد‌.

این بنای منحصر به فرد در خیابان آتشگاه اصفهان به سمت جاده نجف آباد واقع شده است‌.

عمارت عالی قاپو :

این قصر که در عهد صفویه دولت خانه مبارکه نقش جهان و قصر دولتخانه نام داشته است، نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ‌های عهد صفویه است که در اوایل قرن یازدهم هجری به امر شاه عباس اول ساخته شده است و شاه صفوی سفرا و شخصیت‌های عالیقدر را در این کاخ حضور می‌پذیرفته است. بعد از او هم جانشینانش در همین کاخ و توابع آن مانند عمارت حوضخانه و تالار مروارید، مهمانان خود را به حضور می‌پذیرفته‌اند.

عالی قاپو دارای ۵ طبقه ساختمان است که هر طبقه تزیینات مخصوص دارد و با آنکه بعد از دوره صفویه به تزیینات آن، خرابی‌ها و لطمات جبران ناپذیر وارد آمده است، با وجود این هنوز هم شاهکارهایی از گچ­بریها و نقاشیهای عهد صفویه را در بر دارد و تماشاکنندگان را به تحسین و تمجید وامی­دارد. مینیاتورها کار هنرمند معروف عهد شاه عباس رضا عباسی است که متأسفانه لطمات فراوان دیده است و نقاشیهای گل و بوته شاخ و برگ اشکال وحوش و طیور و گچبریهای زیبای طبقه آخر آن که به شکل انواع جام و صراحی در طاقها و دیوارها تعبیه شده است از قسمتهای جالب این بنای تاریخی است.

آنچه که عالی قاپو را در اعداد آثار باشکوه و بسیار نفیس قرار داده است علاوه بر مینیاتورهای کار هنرمند معروف عصر صفوی رضا ،عباسی گچبریهای آخرین طبقه است که تالار آن به اتاق موسیقی) یا اتاق صوت نیز معروف است در این قسمت از کاخ شکل انواع جام و صراحی در دیوار تعبیه شده است ساختن و پرداختن این اشکال به غیر از نمایش زیبایی و خلاقیت و ابتکار هنرمندان گچکار برای این بوده است که انعکاسات حاصله از نغمه های نوازندگان و اساتید موسیقی به وسیله این اشکال مجوف گرفته شود و صداها طبیعی و بدون انعکاس به گوش برسند.

از فراز آخرین طبقه عالی قاپو بهترین منظره شهر تاریخی اصفهان و تغییرات و تحولات هزار سال اخیر آن را میتوان مشاهده نمود.

باغ  چهل ستون :

باغ چهل ستون که بالغ بر ۶۷۰۰۰ متر مربع مساحت دارد، در دوره شاه عباس اول احداث شده است و در وسط این باغ، عمارت چهل ستون قرار دارد.

در زمان شاه عباس دوم در این بنا تغییرات کلی پدید آمد و تالار آینه و تالار هجده ستون و دو اتاق شمالی و جنوبی تالار آینه و ایوان‌های طرفین سراسری پادشاهی و حوض بزرگ مقابل تالار با کلیه تزیینات نقاشی و آینه کاری و کاشی کاری دیوارها و سقف‌ها به آن افزوده شده است.

اگرچه انعکاس ستون‌های بیست گانه تالارهای چهل ستون در حوزه مقابل عمارت مفهوم چهل ستون را القا می‌کند ولی در حقیقت واژه چهل در نام این عمارت نشانه کثرت است و وجه تسمیه عمارت مجبور به علت تعدد ستون‌های آن است.

ایوان کاخ چهلستون مرکب از دو بخش میباشد یک بخش که بر ۱۸ ستون چوبی و رفیع استوار گردیده است، و چهار ستون وسط که بر روی ۴ شیر سنگی قرار گرفته و حجاری آنها به گونه ای است که از دهان این چهار شیر آب فوران میکرده و به حوض مرمری تالار میریخته است.

استخر کاخ علاوه بر زیبایی، باعث لطافت هوا می­گردد. در چهار طرف این استخر مجسمه هایی قرار دارند که مربوط به عمارت چهلستون نیستند و به هنگام تخریب قصر سرپوشیده به این محل منتقل شدهاند این کاخ با مشارکت مردم به موزه تبدیل شده و آثار نفیسی در آن به نمایش گذاشته شده است.

این بنای زیبا در خیابان استانداری در مرکز شهر اصفهان واقع شده است.

مجموعه تفریحی کوه صفه :

مجموعه ارتفاعات کوه صفه با بلندترین نقطه ارتفاع ۲۲۵۷ متر در جنوب غربی اصفهان واقع است این کوه از شمال به جاده کمربندی از غرب به کوههای تخت رستم و دره خان از شرق به شهرکها و مجتمع های مسکونی و از جنوب به اراضی باز و خط آهن منتهی می­شود.

در دامنه کوه صفه چشمه­ای به نام (چشمه درویش) و ۲۰۰ متر بالاتر از آن (چشمه گل زرد) قرار دارد. چشمه دوم در نقطه­ای صعب العبور قرار گرفته و رسیدن به آن دشوار است. کوه صفه از محل چشمه درویش که سنگ کوه از خاک جدا گشته و دامنه کوه محسوب میشود در سمت غرب به فضای سنگی مسطحی (صفه) منتهی میگردد که کوه به همین جهت (صفه) نامیده شده است.

کوهستان صفه که تا چند دهه پیش به صورت عنصری مجزا و با فاصله از شهر قرار داشت اینک با توسعه شهر به طرف جنوب کاملا به شهر متصل شده و بخشی از آن به عنوان پارک کوهستانی کارکرد شهری یافته است.

فضای سبز کوه صفه که در حال حاضر عرصه ای به مساحت ۱۰۰ هکتار را تبدیل به منظره ای سبز کرده است در قسمتهای دامنه کوه قرار دارد و به عنوان پارک کوهستانی و بخشهایی از آن شکل پارک جنگلی دارد روزانه پذیرای جمع کثیری از طبیعت دوستان و گردشگران است.

از نقاط مشهور در کوه صفه قلعه شاه­دژ یا شاه­دز میباشد که به قلعه دیو نیز معروف و به عنوان هسته مرکزی پارک کوهستانی صفه است و چشمه­های موجود از جمله پاچنار و خاجیک به عنوان قلب تپنده این مجموعه اند که با وجود درختان کهنسال همچون نگینی زیبا می­درخشد.

این منطقه به دلیل نزدیکی به شهر اصفهان و برخورداری از ارتفاع مناسب و تنوع پستی و بلندیهای آن امکانات بسیار خوبی برای فعالیتهای ورزشی تفریحی مثل پیاده روی، تپه نوردی، کوهنوردی و سنگ نوردی فراهم آورده است.

باغ پرندگان :

باغ پرندگان اصفهان برای اولین بار در ایران توسط شهرداری اصفهان احداث  و اکنون توسط سازمان رفاهی – تفریحی شهرداری اداره می­شود. مساحت داخلی باغ پرندگان ۱۷۰۰۰ متر مربع میباشد. که پوشش توری سقف آن حدوداً ۴۰۰۰۰ متر مربع و بر روی ۱۶ ستون فلزی به ارتفاع حداکثر ۳۲ متر نصب گردیده است.

در باغ پرندگان اصفهان بیش از ۵۰۰۰ پرنده از گونه‌های مختلف وجود دارد که پرندگان موجود، از ایران و دیگر کشورها مانند استرالیا، تانزانیا، چین، اندونزی و… جمع آوری گردید است.

 کلیسای بزرگ وانک:

به خاطر هنر معماری که در بنای این کلیسا به کار رفته به عنوان مشهورترین و مهم‌ترین کلیسای جلفای اصفهان به شمار می‌آید.کلیسای وانک بر روی پایه‌های بنای اولیه آن که قدمتش به سال ۱۶۰۵ میلادی می‌رسد بنا شده است.نام کلیسای وانک آمینا پرکیچ (ناجی همگان) است. این کلیسا و موسسات وابسته به آن به خصوص موزه، چاپخانه و کتابخانه بزرگ آن مایه افتخار و مباهات ارامنه ایران است.

هر ساله ده‌ها هزار گردشگر ایرانی و خارجی که به منظور بازدید بناهای تاریخی به اصفهان می‌آیند از کلیسای وانک و موزه جلفا نیز بازدید به عمل می‌آورند.

 مسجد شیخ لطف‌الله :

این مسجد بی‌نظیر شاهکار دیگری از هنر معماری و کاشی‌کاری قرن یازدهم هجری قمری است که به فرمان شاه عباس اول در مدت ۱۸ سال ساخته شده است. ساخت سردر معرق آن در سال ۱۰۱۱ هـ.ق اتمام یافت و ساختمان تزیینات آن در سال ۱۰۲۸ به اتمام رسیده است.

کتیبه سردر آن به خط ثالث علیرضا عباسی و به تاریخ سال ۱۰۱۲ هـ.ق است، معمار و بنای مسجد استاد محمدرضا اصفهانی است که نام او در داخل محراب زیبای مسجد در لوح کوچک ذکر شده است.

باستان شناسان خارجی در مورد عظمت معماری این مسجد گفته‌اند: ((به سختی می‌توانیم بنا را محصول دست بشر دانست)).

شیخ لطف‌الله از علمای بزرگ شیعه و از مردم میز از قراء جبل عامل در لبنان امروزی بود که به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزید. این مسجد به منظور تجلیل از او احداث گردید.

بنای تاریخی آتشگاه (دژ ماربین):

در غرب اصفهان در جاده نجف آباد نزدیکی منار جنبان قدیمی‌ترین میراث از گذشته‌های دور موسوم به بنای آتشگاه در کوه سنگی به ارتفاع ۱۶۸۰ متر قرار دارد. بنای آتشگاه آتشدانی بزرگ و مدور است با دریاچه‌های متعدد این ساختمان از خشت‌های گلی خام ساخته شده و مصالح خشت‌ها، گل و سنگ ریزه و نی‌های ساحل زاینده رود است.

در اثر باستانی کمتر خشت خام بدین بزرگی و با این مصالح دیده می‌شود. در اطراف این آتشدان در سطح پایین‌تر اتاق‌های زیادی ساخته بودند که به علت خام بودن خشت‌ها در مجاورت باد و باران به مرور زمان از بین رفته‌اند. برخی قدمت بنای آتشگاه را به دوره ساسانیان و هخامنشیان نسبت می‌دهند.

حمام علی قلی آقا:

حمام علیقلی آقا به همراه مجموعه بناهای عمومی دیگر از جمله مسجد، بازارچه، چهارسو و سرا از دوره صفوی باقی مانده است. بانی این بناها علی قلی آقا از خواجگان حرم شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی بوده است.

این بنا از دو حمام بزرگ و کوچک تشکیل شده است. هر یک از این دو حمام مانند دیگر حمام‌های سنتی شامل دو فضای اصلی سربینه و گرمخانه است و در حمام بزرگ فضای مهم دیگری موسوم به چال حوض نیز وجود دارد چال حوض فضای وسیع و کشیده‌ای در کنار گرمخانه است که با توجه به متن حاشیه وقفنامه در سال ۱۱۲۷ قمری احداث شده است. استخر وسیعی در میان این فضا بیشتر سطح آن را فرا گرفته است. این استخر به منظور شنا و آبتنی استفاده می‌شده است. در دو سوی محور اصلی این فضا دو شاه نشین با قاعده نیم هشت وجود دارد که معروف است یکی برای پرش و شیرجه و دیگر جایگاه تماشاچیان بوده است.

این مجموعه زیبا و تاریخی در خیابان مسجد سیّد_ کوچه علیقلی آقا در شهر اصفهان واقع شده است.

روستای تاریخی ابیانه:

این روستای زیبا و تاریخی که قدمت آن به چهارهزار سال پیش می‌رسد در جاده اصفهان در ۲۲ کیلومتری غرب جاده نطنز قرار گرفته.

پس از پیمودن ۵۲ کیلومتر از طرف کاشان به نطنز یا ۱۷ کیلومتر از جانب نطنز به کاشان راهی از جاده اصلی جدا می‌شود و به طول ۲۲ کیلومتر بعد از عبور از کنار روستاهای هنجن، یارند، کمجان، برز و طره به دره زیبا و آرامی می‌رسد که روستای تاریخی بکر و دست نخورده ابیانه در آن جای گرفته است سیر و سیاحت در کوچه‌های کج و معوج این روستای پیر و خاطره که به راحتی مردم آن را به هم پیوند می‌دهد بی‌اختیار انسان را به اعماق اندیشه خود فرو می‌برد.

ابیانه روستای در دامنه کوه با نماهای کاهگلی قرمز با زیرطاقی‌های سفید و پنجره‌های مشبک زیبای چوبی است که هرچند در آن دیده می‌شود جلوه‌هایی از گذشته‌های دور دارد. در مورد قدمت این روستا، اختلاف نظر بسیار است. گروهی آن را هم عصر سیلک کاشان می‌دانند و شاید هم یکی از انشعابات ناشی از فروپاشی سیلک باشد.

خانه‌های خشتی و گلی مربوط به چهار دوره ساسانی، سلجوقی، صفوی و قاجار می‌باشد. بیشتر خانه‌ها به شکل مکعب با درب پنجره مشبک چوبی ساخته شده که به صورت پلکانی بر روی هم قرار گرفته است.مسجد قدیمی به نام مسجد پرزله از دوره ایلخانان به جای مانده و در محله به همین نام در این روستا قرار گرفته است.

آتشکده ای نیز به نام آتشکده هارپارک در این روستا قرار دارد که در طول مسیر راشتا به چند سقف بر می‌خوریم که این راهروهای سرپوشیده ساباط می‌گویند.که آتشکده هارپارک در اولین ساباط مسیر اصلی قرار دارد.

امامزاده‌ای که دو تن از فرزندان شریف امام موسی کاظم (ع) را در خود دارد نیز در این روستا قرار گرفته که با گنبد هشت وجهی فیروزه‌ای زیارت نمای زیبایی را در روستا ایجاد کرده است که معبدی است برای دلگشایی و اظهار حاجت و نیاز مومنان آرزومند.

آبشار سمیرم:

آبشار سمیرم در ۴ کیلومتری شرق شهر سمیرم قرار گرفته. ارتفاع آن ۳۵ متر می‌باشد و در اطراف آن محل‌هایی برای استراحت و اقامت گردشگران در نظر گرفته شده است، این مکان حتی در تابستان نیز شب‌های بسیار سردی دارد.

آبشار چشمه نازک ونک با طبیعتی بکر و زیبا از جاذبه‌های دیگر شهرستان سمیرم است. این آبشار با ارتفاع ۲۰ متر آبریز بیش از ۵۰ متر از کوه دوهزار متری دالان در سلسله جبلان زاگرس قرار می‌گیرد.

آبشار چشمه ناز ونک پس از عبور از صخره‌ها وارد رودخانه شمس آباد می‌شود و پس از پیوستن به رودخانه گندمان با آبدهی بیش از هزار و ۵۰۰ لیتر در ثانیه در جنوب غربی شهر ونک به رودخانه خراسان در استان چهارمحال بختیاری می‌ریزد. آبشار و چشمه ناز ونک این منطقه را به زیستگاه کم نظیری از حیات وحش و بوستان طبیعی و بکر تبدیل کرده است این آبشار در ۳۵ کیلومتری غرب مرکز شهرستان سمیرم واقع است.

دهکده تفریحی چادگان:

شهرستان چادگان که از شهرهای استان اصفهان و نزدیک شهرکرد است در فاصله ۱۲۰ کیلومتری غرب اصفهان به مرکزیت شهر چادگان قرار دارد چادگان دهکده تفریحی توریستی بسیار دیدنی و زیبایی است که امکانات کاملی از جمله هتل_ پلاژ_ مراکز ورزشی تفریحی و… دارد.

این شهرستان با شهرستان‌های فریدون_ فریدونشهر_ تیران_ کرون و شهرکرد همسایه است و یکی از شهرستان‌های خوش آب و هوا در فصل گرم سال می‌باشد.

آب این محبت الهی در فاصله ۳ کیلومتری جنوب شهر چادگان و روداب‌های ورودی آن تا سد، جلوه‌های طبیعی خاص و بی‌نظیری را به وجود آورده به طوری که بسیاری از روستاها که در مسیر قرار دارند، از مناظر دیدنی و زیبایی برخوردار می‌باشند.

وجود سد زاینده رود در کنار شهر توریستی چادگان این ایجاد تفرجگاهها و مجموعه‌های ویلای متعدد در حاشیه سد طبیعت بسیار زیبا و جذابی را برای گردشگران داخلی و خارجی فراهم آورده به صورتی که در ایام گرم سال این شهر پذیرای میلیون‌ها نفر توریست می‌باشد.

ارگ گوگد (گلپایگان):

ارگ تاریخی گوگد دومین بنای بزرگ خشت و گلی ایران می‌باشد که در تاریخ و زمان، ساخت آن به حدود چهار قرن پیش نسبت داده می‌شود. تنها سد مکتوبی که در این بنا موجود است متعلق به ۱۳۰ سال پیش می‌باشد و نشان می‌دهد نصف بنای ارگ توسط شخصی به نام علیخان به عنوان مهریه به همسرش واگذار شده است و از آن پس به عنوان ارگ علیخانی نامیده شده است.

ارگ گوگد و شهر گلپایگان در مسیر جاده اصلی تجاری دوران قدیم قرار داشتند.

در شهر گلپایگان مناری با ارتفاع ۱۸ متر وجود دارد که در دوران گذشته شعله‌های فروزان آن در شب‌ها راهنمای کاروانیان بوده که به همین مناسبت به فانوس صحرا شهرت دارد. ارگ گوگد در زمان صلح به عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار می‌گرفته و با توجه به وضعیت و موقعیت خاص خود نسبت به کاروانسراهای مجاور محل استراحت کاروان تجار سرشناس و یا حاکمان و والی‌های سایر ایالات ایران بوده است. در دیوارهای مرتفع قلعه سوراخ‌هایی وجود دارد که از آن به عنوان سیستم ایمنی هشدار دهنده استفاده می‌شد به این صورت که کبوترهایی را در این سوراخ اسکان می‌دادند که شب‌ها با بی‌قراری و سر و صدای این کبوتران متوجه ورود مهاجمین توسط قلاب و یا نردبان می‌شدند.

فضاهای ارگ پس از بازسازی هم اینک به عنوان مهمانسرا با امکانات مدرن شامل سوئیت‌های زیبا با سرویس بهداشتی، رستوران، چایخانه سنتی، فروشگاه و نمایشگاه صنایع دستی، سالن‌های مختلف و مجموعه‌ای از مکان‌های تاریخی و تفریحی مورد استفاده قرار گرفته و همه روزه پذیرای سیل گردشگران ایرانی و خارجی می‌باشد.

 بادگیر چپقی سیرجان:

این بادگیر توسط یکی از معماران معروف سیرجان ساخته شده، به گفته خود معمار این نوع بادگیر الهام گرفته از دودکش کشتی می‌باشد و امروزه جزو آثار باستانی شهر سیرجان می‌باشد.

شهرستان خوانسار:

خوانسار در دره خوش آب و هوا در شمال غرب اصفهان واقع شده و یکی از مناطق بسیار زیبا و دیدنی است و به علت بالا بودن سنگ مادر از انواع شیست و آهکی بیشتر آب‌های این شهر به صورت چشمه و قنات جریان دارد.

یکی از مناظر بسیار زیبا و مفرح این شهرستان پارک سرچشمه است، آب‌های زلال که از دل کوه بیرون می‌آید چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند و مسافران مشتاق ساعاتی را در کنار این چشمه‌های پر آب و بسیار زیبا سپری می‌کنند. از دیگر مناظر زیبا و دیدنی خوانسار گلستان کوه است که در مسیر جاده اصفهان خوانسار واقع شده، و همانطور که از اسم این کوه پیداست در فصل بهار پر از گل‌های رنگارنگ و به خصوص لاله‌های واژگون که گل بسیار زیبایی است می‌شود، به همین علت در این فصل عده کثیری از گردشگران را به سوی خود جلب می‌کند.

 روستای مصر (جندق):

روستای توریستی مصر که میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است در ۴۰ کیلومتری جندق واقع شده است. این روستا در حدود ۱۵۰ سال پیش توسط شخصی به نام یوسف بنا شده و به نام کشوری که حضرت یوسف (ع) در آن فرمانروایی می‌کرده یعنی مصر نامگذاری شده است.

روستای مصر به علت موقعیت جغرافیایی و وجود تپه‌های محاسبه بادی زیبا مورد توجه طبیعت گردان و بیابان گردان قرار گرفته است. در این روستا کاروان‌های شترسواری برای استفاده گردشگران مهیاست. گذشتن از تپه ماسه‌های بادی زیبا تجربه فراموش نشدنی است که با حضور در شهرستان جندق و روستای مصر محقق خواهد شد.

همچنین کاروان‌های توریستی مصر شب را در میان بیابان می‌گذرانند تا گردشگران، پرستاره ترین شب‌ها را تجربه کنند. ستاره‌ها را در شب‌های کویر آنقدر زیبا و نزدیک به نظر می‌رسد که بیننده برای در آغوش گرفتن آنها، بارها درس‌های خود را باز می‌کند. گردشگران خارجی که به این نقطه از کویر مراجعه می‌کنند از دیدن این همه شگفتی هیجان زده می‌شوند.

اهالی شهرستان جندق پذیرای گردشگرانی هستند که از ابتدا پاییز توسط بهار هر سال که آب و هوای مطبوعی در این ایام دارد به این شهر وارد می‌شوند.

در این بخش می توانید با دیدنی های شهر کاشان هم آشنا بشید.