توسط : پیش از آشنایی با دیدنی های سمنان ابتدا نگاهی بندازیم به موقعیت جغرافیایی استان.
موقعیت جغرافیایی: استان سمنان دارای مساحتی معادل ۹۱۵۳۸ کیلومتر مربع می.باشد استان سمنان در دامنههای جنوبی سلسله جبال البرز واقع شده که ارتفاع آن از شمال به جنوب کاسته شده و بالاخره به دشت کویر ختم میشود آب و هوای استان سمنان به علت شرایط جغرافیایی مختلف هر قسمت از آن دارای آب و هوای متفاوتی است؛ بدین صورت که در نواحی کوهستانی هوا سرد در دامنه کوهها هوا معتدل و در کنار کویر هوا گرم میباشد.
از ابنیه و آثار تاریخی و دیدنی های سمنان میتوان از مجموعه بایزید بسطامی (در شهر بسطام) شیخ ابوالحسن خرقانی در (قلعه نوخرقان) و مسجد تاریخانه دامغان، تپه حصار، چشمه علی دامغان، مسجد جامع و ارگ، غار دربند سمنان و تپه غول آباد گرمسار نام برد.
شهرهای تابعه این استان عبارتنداز: گرمسار، دامغان، سمنان، شاهرود.
دروازه ارگ سمنان:
این دروازه در تقاطع خیابان آیت الله طالقانی و شیخ فضل الله نوری سمنان واقع شده است که یکی از آثار تاریخی و با ارزش و از دیدنی های سمنان میباشد. دروازه ارگ سمنان در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۵ هجری قمری بنا شد. بنای اصلی دروازه از آجر به ارتفاع بیش از ۷ متر ساخته شده است. یکی از شاهکارهای این بنای تاریخی سردر جالب توجهی است که در آن تصویر تاریخی نبرد رستم و دیو سپید به طوری خیره کننده روی کاشی هفت رنگ منقوش است درهای دروازه ارگ از الوار قطور با گل میخهای آهنی است. بعد از انقلاب اسلامی این بنا از سوی سازمان میراث فرهنگی ،استان مرمت و بازسازی شد.
دروازه ارگ فعلی در واقع دروازه شمالی مجموعه ارگ دولتی قدیم سمنان بوده است. امروزه از مجموعه ارگ دولتی کهن سمنان چیزی باقی نمانده است زیرا در زمان رضاشاه به هنگام ساخت و ساز خیابانها و بناهای نو، تمامی این مجموعه به جز دروازه شمالی آن تخریب شد.
شهرستان شاهرود:
شهر شاهرود یکی از چهار شهرستان استان سمنان میباشد که در فاصله ۴۰۰ کیلومتری استان تهران در حاشیه کویر و در دامنه های جنوبی سلسله جبال البرز واقع شده. زمان تشکیل شاهرود به عنوان یک شهر حداقل مربوط به ۷۰۰ سال پیش است جالب اینکه ۶۰۰ سال پیش پادشاه ایران (شاهرخ تیموری) به شاهرود آمده و چند شبانه روز در این شهر اقامت کرده است که مطمئنا اقامت پادشاه در این شهر بدون دقت و بررسی نبوده و همچنین مسلما شهر امکان جذب پادشاه را داشته است.
به طور کلی ترقی و توسعه چشمگیر شاهرود که بعد از فتحعلی شاه قاجار شتاب بیشتری نیز گرفت مربوط به عواملی نظیر وجود منابع آبی قابل دسترسی چمنزارهای سبز و خرم اراضی قابل کشت و باغات میوه فراوان آب و هوای، مناسب مزایای دفاعی شهر همچون وجود کوهها و مرتفعات ناحیه و همچنین زمینههای مساعد ارتباطی و سوق الجیشی مناسب (واقع شدن شاهرود در مسیر تهران – مشهد و همچنین در مسیر جاده مهم و تاریخی ابریشم) بوده است.
این شهرستان دارای بخشهای متعددی است که از مهمترین آنها بسطام است که دارای آثار تاریخی دیدنی و متعددی از دیدنی های سمنان را در خود جای داده است. از جمله گنبد غازان خان، صومعه بایزید، مناره بسطام، برج کاشانه و بقعه امامزاده محمد که کلیه این آثار گویای قدمت دیرینه این شهرستان میباشند.
جاذبه های طبیعی و گردشگری استان سمنان عبارتند از:
مسجد تاریخانه:
مسجد تاریخانه از دیدنی های سمنان در جنوب شرقی دامغان واقع شده و یکی از بهترین نمونه های مساجد نخستین در ایران و قدیمیترین بناهای پس از اسلام است درباره تاریخانه و زمان ساخت بنای اولیه ،آن صاحب نظران بسیاری بحث کرده اند. نویسنده مرآه البلدان دستور ساخت تاریخانه را به امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) نسبت داده و آندره گدار تاریخ ساخت این بنا را اواسط قرن دوم هجری ذکر کرده است.
آرتور پوپ، ساخته شدن این مسجد را بین سالهای ۱۳۰ تا ۱۷۰ هجری دانسته و محمد کریم پیرنیا تاریخ ساخت آن را حدود ۱۵۰ هجری میداند در وجه تسمیه این بنا گفته اند که تاری به معنای خداست و تاریخانه یعنی خدای خانه عده ای بر این باورند که این مسجد قبلاً آتشکده بوده و پس از تسلط اعراب آن را ناریخانه خواندهاند و سپس به تاریخانه معروف شده است.
این مسجد که در طی قرون متمادی بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته پس از مسجد جامع فهرج یزد یکی از کهنترین مساجد ایران محسوب میشود.
مسجد جامع دامغان:
این مسجد در سمت شمال شرقی دامغان واقع شده است مسجد جامع دامغان در زمان خلافت مامون عباسی ساخته شده و بطور کلی بنای مسجد را به قبل از دوره سلاجقه یا اوایل تشکیل این سلسله نسبت میدهند این مسجد در زمان قاجاریه تجدید بنا گردیده است.
چشمه علی دامغان:
چشمه علی که مهمترین تفریحگاه شهر دامغان و از دیدنی های سمنان بشمار میرود که در ۳۵ کیلومتری شمال دامغان در استان سمنان واقع شده است. این مجموعه یک فضای محصور شده برای تفریح تابستانی شاهان قاجار بوده است.این بنا در زمان فتحعلی شاه قاجار در داخل دریاچه ساخته شده و دارای دو طبقه تحتانی و فوقانی است. دیرینگی سازه های درون مجموعه به روزگار صفویان میرسد اما کاربری تفریحی آن بیشتر در روزگار قاجار بوده در دو سوی سازه که درون آب استخر قرار دارد نشیمنگاه شاهان قاجار بوده است.
این مجموعه دارای گرمابه و مسجد هم میباشد که اکنون ویران شده اند. چشمه علی دامغان یکی از خوش آب و هواترین تابستانگاههای ایران است. در زمانهای گذشته به این چشمه (هزار چشمه) یا (علی بولاغ) میگفتند.
برج پیر علمدار:
در شمال شرقی شهر دامغان تقریباً در نزدیکی و شرق مسجد جامع برج زیبایی از آجر وجود دارد که به نام پیر علمدار معروف است. بلندی این برج تاریخی تقریباً ۱۳ متر میباشد. این بنا آرامگاه محمد بن ابراهیم و حاکم ایالت قومس در زمان سلطان مسعود غزنوی است که به دستور وی ساخته شده و در سال ۴۱۷ هجرى قمرى (۱۲۰۶ میلادی) ساختمان آن به اتمام رسیده است.
جنگل ابر:
جنگل ابر یکی از دست نخورده ترین جنگلهای ایران و از دیدنی های سمنان واقع در ۵۰ کیلومتری شمال شرق شاهرود و در مسیر جاده شاهرود به آزاد شهر استان گلستان است که زیبایی آن چیزی فراتر از یک جنگل است چون یک اقیانوس ابر اضافه تر از جنگلهای شمال و شمال غرب دارد.
این جنگل در استان سمنان و در نزدیکی روستای ابر واقع شده و تقریبا مرز سمنان و گلستان است جایی که ضخامت کوههای البرز کاسته میشود و ابرهای گرفتار در پشت این دیواره از لابه لای دره ها به سمت جنوب سرازیر میشوند به همین خاطر تقریبا از بعد از ظهر تا نیمه های شب با سرد شدن هوا چنان مینماید که جنگل به روی ابرها سوار شده است. دید کاملاً محدود و شب بسیار سرد میشود این اتفاق منطقه ابر را دگرگون کرده و آب و هوایی متفاوت از سراسر سمنان به آن داده است.
با بیست دقیقه رانندگی در این منطقه میشود از پوشش انبوه جنگلی و سرمای استخوان سوز به پوشش کویر رسید. این تناقض و آغشته بودن به ابر دلیل شهرت رویایی بودن جنگل ابر بین طبیعت گردان است.
مناطق ابتدایی جنگل ابر ییلاق چوپانان گلستانی است اما در عمق جنگل اثری از انسان دیده نمیشود سه چهار ساعت مانده به غروب با کاهش دما ابرها به جنگل سرازیر میشوند فصل تابستان بهترین فصل سفر به جنگل ابر است. ارتفاع زیاد جنگل از سطح دریا پایین بودن درجه حرارت در فصل گرما و وجود. چشمه سارهای فراوان و پوشش جنگلی متنوع از شاخصه های این جنگل است.
منطقه حفاظت شده خوش ییلاق:
این منطقه در قسمت شمال شرقی شاهرود قرار گرفته و مساحت آن در حدود ۱۵۶ هکتار میباشد و از حیوانات وحشی متنوعی نیز برخوردار است. که از دیدنی های سمنان میباشد.
منطقه حفاظت شده خوار توران:
منطقه حفاظت شده خوار توران در قسمت جنوب شرقی شاهرود قرار گرفته که از نظر وسعت میتوان آنرا بزرگترین منطقه حفاظت شده ایران .نامید مساحت آن بیش از 1/000/000 هکتار است و حیوانات عمده منطقه عبارتنداز: خرگوش، کبک، تیهو، هوبره، تشی، باقرقره، شغال، پلنگ، گرگ، کفتار، قرقاول ، گورخر، آهو، جبیر، کل، بز، میش و قوچ. اهمیت این منطقه به دلیل وجود یک نوع گورخر معروف به نام گورخر ایرانی میباشد که همانگونه که از اسمش پیداست فقط در ایران یافت میشود.
برج کاشانه بسطام:
در جنوب شهر بسطام شاهرود و همچنین در جنوب مسجد. برج جامع برجی بلند و زیبا وجود دارد که به نام کاشانه معروف است. ارتفاع این برج از داخل ۲۴ متر و از بیرون به ارتفاع تقریبی ۲۰ متر و شکل خارجی آن چند ضلعی منتظم سی ضلعی است در بالای برج دو حاشیه از آجرهای بزرگ وجود دارد که روی آن مطالبی نوشته شده .است از تاریخ بنای این برج اطلاع صحیحی در دست نیست به عقیده اهالی بسطام این برج قبل از اسلام آتشکده زرتشتیان بوده است.
با توجه به اسلوب ساختمان و عوامل دیگر به نظر میرسد این بنا به رصدخانه بسیار شبیه است. این ساختمان نمای خارجی آن شکوه خاصی دارد و از بناهای در خور اهمیت خطه قومس بوده و نمای خارجی آن دارای جلوه و شکوه خاصی است.
آرامگاه بایزید بسطامی:
این آرامگاه در ۵ کیلومتری شهر شاهرود به سمت واقع میباشد مقبره این عارف شهیر در شهر بسطام و شمال مقبره امام زاده محمد است
مقبره این عارف فاقد هرگونه، تزئین و به نظر میرسد هیچگاه ساختمانی مشابه مقبره دیگر بزرگان روی آن بنا نشده باشد و در حقیقت بی اعتنایی به مادیات و گریز از تجمل در این آرامگاه به وضوح به چشم میآید.
رودخانه تاش یا شاهرود:
رودخانه تاش یا شاهرود از کانونهای آبگیر شاه کوه و شاه وار حد فاصل تاش و مجن در فصول فراوانی نزولات جوی سرچشمه میگیرد این رود پس از دریافت چندین رشته فرعی در ناحیه کوهستانی و پس از آبیاری بخشی از زمینهای بسطام و زیر استاق به سوی کویر نمک جاری میگردد بالادست این رودخانه گردشگاههای محدودی در فصل بهار و تابستان موجود میباشد.
آبشار شهر شاهرود:
آبشار بسیار زیبا و مرتفع شهر شاهرود یکی از مناظر بدیع و شگفت این شهر و از دیدنی های سمنان است. در کنار این آبشار پلههایی تعبیه شده که مسافران و گردشگران به راحتی میتوانند ابتدای آبشار و همچنین شهر زیبای شاهرود را نظاره گر باشند.
دشت شقایق های کالپوش:
اردیبهشت فصل رویش شقایق ها در گستره دشتهای کالپوش جزو یکی از جاذبه های طبیعی و فصلی شهرستان شاهرود و از دیدنی های سمنان است. جلوه ای بهشت گونه از طبیعت سرخ و آتشین مملو از شقایق ها که چشم هر بیننده ای را محصور خود می نماید.
دشت شقایق های کالپوس در ۲۲۰ کیلومتری شمال شرق شاهرود واقع است مسیر به گونه ای است که پس از طی ۶۰ کیلومتر از مسیر شاهرود – مشهد با رسیدن به شهر میامی به سمت شمال تغییر مسیر داده و در نهایت به منطقه کالپوش منتهی میگردد. رویش شقایقها در دشتهای حاصلخیز این منطقه همه ساله هزاران بازدید کننده و تورهای طبیعت گردی از مناطق مختلف کشور به ویژه تهران را به سوی خود جلب میکند.
از اواسط اردیبهشت ماه تا اوایل خرداد، زمینهای زراعی و دامنه دشتهای زیبای کالپوش به وسعت چندین هکتار پوشیده از گلهای شقایقی است که سرخی آن از دور دستها قابل مشاهده است آنچنان که گویی خالق هستی چادری سرخ بر دشتهای سبز گسترده تا برای دقایقی آدمی را به جهت درک قدرت لایزال خود به تأمل وا دارد آنچه این دشت را از نمونههای مشابه متمایز ساخته و از ویژگیهای بارز آن محسوب میشود، وجود آبشارها، چشمه ها و گونههای درختان جنگلی در این محدوده است.
جهت آشنایی با دیدنی های سایر استان های ایران اینجا کلیک کنید.
