آشنایی با اجزای دوچرخه

تنه

تنه دوچرخه اصلی ترین قسمت دو چرخه و مهمترین مِلاک در تعیین کیفیت و کارایی آن است. تنه ها از جهات مختلف قابل تقسیم بندی هستند از جمله وزن، مقاومت و عکس العمل در مقابل انواع نیروها، اندازه، کاربرد خاصی که برای آن طراحی شده اند. جنس آلیاژ به کار رفته در آنها، رنگ و هزینه ساخت.

تنه دوچرخه معمولاً از قسمتهای اصلی زیر تشکیل می شود :

لوله زین میله تنه، پیشانی، توپی تنه، میله تحتانی و قسمتی که معمولاً به شکل دو مثلث در عقب تنه قرار دارد و محور چرخ عقب به آن متصل می شود ممکن است روی تنه سوراخ ها و زوائدی تعبیه شود از جمله سوراخ های عبور روکش های ترمز و دنده عوض کن یا سیم آنها، محل نصب قمقمه، محل نگهداری تلمبه، محل نصب ترمز عقب، نگهدارنده های ترک بند، شبرنگ ها، فنرهای تنه و محل نصـب  شانژمان (گوشواره).در ادامه آشنایی با اجزای دوچرخه با این بخش های دوچرخه بیشتر آشنا می شویم.

دوشاخه جلو

دو شاخه جلو شامل دو قسمت اصلی است قسمت اول که به شکل دوشاخه است و از دو طرف محور چرخ جلو را میگیرد؛ قسمت دوم که به وسط این دو شاخه متصل می شود و داخل پیشانی تنه قرار میگیرد. به علت فشار زیادی که بر دو شاخه جلو وارد میشود و نقش مهمی که در تعادل دو چرخه ایفاء می کند در ساخت آن دقت زیادی می شود. سوراخها و زوائدی نیز ممکن است روی دو شاخه جلو باشد که برای نصب ترمز جلو، باربند، کیلومتر شمار، شبرنگ، دینام و چراغ از آنها استفاده میشود.

میل توپ تنه

معمولا جنس آن سخت و تو پر است، به دلیل این که فشار زیادی بر آن وارد می شود حساسیت زیادی دارد و اگر دچار آسیبی شود باید آن را تعویض کرد.

قامه ها

قامه چپ به میل توپ تنه متصل است و قامه راست علاو بر میل توپ تنه، به  نگهدارنده طبق ها که به شکل سه پره با پنج پره است متصل است. هر چه طول قامه کوتاه تر باشد دو چرخه سوار میتواند دور پای بالاتری داشته باشد. در عوض باید نیروی  بیشتری به پنجه رکاب ها وارد کند.

طبق ها ( سینی ها )

هنگام دوچرخه سواری هر چه طبق مورد استفاده بزرگتر باشد، سرعت بیشتر و دور پا کمتر می شود. طبق ها میتوانند به شکل دایره یا منحنی های دیگری باشند که  انتقال بهینه نیرو به زنجیر را ممکن سازند. معمولاً برای آسان شدن تعویض سینی ها، شکل بعضی دندانه ها با بقیه متفاوت  است.

زنجیر

زنجیر نقش مهمی در اتلاف یا صرفه جویی در انرژی دوچرخه سوار به عهده دارد . روان بودن زنجیر به جهت کاهش اتلاف انرژی و مقاوم بودن آن در برابر نیروهای کششی از مشخصه های زنجیر است .

طبق عوض کن

نیرویی که از سیم دنده به طبق عوض کن وارد می شود، محل عبور جابجا می کند. طبق عوض کن یک بست تنه دارد که محل قرار گرفتن آن را روی تنه تعیین می کند. طبق عوض کن دارای دو پیچ تنظیم است که محدوده جابجایی آن را  تعیین می کنند و تنظیم درست آنها نقش مهمی در درست کار کردن طبق عوض کن دارد.

ترمز

ترمزها دو نوع هستند : ترمزهای با محور مشترک که دو اهرم نگهدارنده لقمه ها روی یک محور میگردند؛ ترمزهای با محور جداگانه که در این حالت هر اهرم روی یک محور می گردد. این محور ها روی دو شاخه کار گذاشته می شوند امنیت و قدرت ترمزهای نوع دوم – که به ترمز چَکّشی مشهورند – بیشتر است و معمولا ترمز دو چرخه های کوهستان چکشی و ترمز دوچرخه های کورسی از نوع اول است.

فرمان و دسته ها

دوچرخه های گردشگری اغلب به دسته های افتاده با سبک میله های مسابقه ای که به جلو و پایین خم شده است مجهزند. دسته های افتاده وضعیت های دستگیری متعددی فراهم میکنند، که به شما اجازه میدهند تا طرز قرارگیری بر دوچرخه در موقع راندن آن را در طول روز تغییر دهید. تغییر وضعیت می تواند خشکی، خستگی عضلانی و کِرِختی را کاهش دهد.

دسته های افتاده همچنین شما را قادر می سازد تا در وضعیتی خمیده رکاب بزنید که مقاومت باد را کاهش می دهد. دسته های افتاده به منظور اطمینان از یک دستگیری خوب و فراهم آوردن سطحی راحت تر، از فلز سخت یا خود میله  با نوار پلاستیک، چرم یا نوار پارچه ای پوشیده شده اند.

دسته های صاف ، مانند آنهایی که اغلب در دو چرخه های کوهستانی وجود دارد یک کنترل بسیار خوب فراهم میکنند که بر روی جاده های صعب العبور اهمیت بسیاری دارد. شما دستگیره های لاستیکی انتهای میله ها را می گیرید. وضعیت عمودی تر راندن بر روی میله های صاف دید بهتری ایجاد میکند و بسیاری از افراد این حالت را راحت تر می یابند. آنهایی که با میله های صاف گردشگری میکنند اغلب دنباله های منحنی نیز برای فراهم آوردن وضعیتهای دو چرخه رانی متنوع اضافه میکنند.

زین و میله زین

هر چه استفاده شما از دوچرخه بیشتر باشد اهمیت زین بیشتر می شود رابطه شما با زین در حداقل ممکن یک رابطه ی شخصی است. زینها با توجه به نوع فعالیت دو چرخه سوار و بدن وی ساخته و انتخاب می شوند. یک زین خـ اید احساس خوبی داشته باشد و بدون مداخله در وضعیت دوچرخه رانی شما حمایت مناسبی فراهم آورد میله زین نیز از یک طرف داخل لوله زین محکم می شود و از طرف دیگر به زین متصل است که توسط پیچ متصل به تنه، ارتفاع آن

تنظیم می شود. با پیچ متصل به زین عقب و جلو بودن و زاویه زین نسبت به افق راستای تنه تنظیم میشود پیدا کردن زینی که مناسب شما باشد نیاز به بررسی و نشستن بر روی زینهای متعددی دارد در جستجوی خود برای یافتن زین مناسب با انواع مختلفی از دوچرخه روبرو خواهید شد.

انواع زین دوچرخه

• زین های راحت : پهن و به خوبی بالش دار هستند. در کوتاه مدت راحت هستند اما عملکرد را کاهش می دهند و می توانند سایش ایجاد کنند.
• زین های مسابقه ای :  دارای ویژگی هایی از قبیل راحتی و حمایت، سبکی و سفتی لازم برای کارایی حداکثر در رکاب زدن هستند.
• زین های ارگونومیک : می توانند از ناراحتی پیش گیری کنند اما لزوما برای رکاب زدن مؤثر و مفید نیستند .
• زین های چرمی :  قوی و با دوام بوده و با نشیمنگاه شما هم شکل می شوند اما نسبت به زین های مصنوعی نیاز به مراقبت بیشتری دارند.
• زین های چرم مصنوعی : ارزانتر می باشند و از زین های چرم اصل ضد آب تر هستند  اما دو چرخه سواران فکر می کنند که از زین های چرمی ناراحت ترند!
• زین های بالش دار مصنوعی پرشده با ژل : خم پذیرند اما قطعاً با دوام نیستند .

شانژمان (گوشواره)

شانژمان علاوه بر تعویض خودروی درگیر، وظیفه کشش زنجیر را بر عهده دارد. محل نصب شانژمان یا روی محور چرخ عقب یا در محل تعبیه شده ای روی شاخه عقب است.

دسته دنده ها

دسته دنده ها، شانژمان و طبق عوض کن را کنترل میکنند و عموما دو نوع هستند:

الف) دسته دنده های جفت

ب) دسته دنده های جدا

پدال و گیره های پدال

پنجه رکاب ها دارای یک محور اصلی هستند که حول آن می گردند در دو طرف پنجه رکاب ها دو سری ساچمه خور وجود دارد. که باعث چرخش آسان رکاب دور محور می شوند و روی هر محورِ پنجه رکاب یک پیچ وجود دارد تا داخل قامه محکم شود. پیچ پنجه رکاب راست، راست گرد است و پیچ پنجه رکاب چپ، چپ گرد. یعنی بر عکس جهت پیچ های معمولی سفت میشود و برای این که تعمیرکاران و مونتاژ کاران به آسانی پنجه رکاب های چپ و راست را از هم تشخیص دهند روی پنجه رکاب راست حرفR  (Right) و روی پنجه رکاب چپ حرف (L (left نوشته شده است.

برای راندن مؤثر باید پاهای خود را با گیره های انگشتان پا یا با استفاده از پدال هایی که بدون گیره نامیده می شوند به پدال محکم کنید. هر دو نوع این پدال ها پا ها را در مطلوب ترین وضعیت برای رکاب زدن مؤثر نگه میدارند، بنابر این در حرکت رو به بالای پدال هم مانند حرکت رو به پایین اعمال قدرت می کنید. این به معنی فشار کمتر بر مُچ و خستگی عضلانی کمتر می باشد.

گیره های انگشتان پا محفظه های فلزی یا پلاستیکی متصل به جلوی پدال هستند که به محض این که حرکتی رو به جلو انجام دهید پای شما به داخل آنها رانده میشود، سپس نوار نگه دارنده پا بر روی پدال را ببندید. اما نه آن قدر سفت که نتوانید برای یک پیاده شدن سریع پایتان را آزاد کنید.

چرخها

هر چرخ دوچرخه حدوداً شامل ۱۱۰ قطعه است. میزان سفتی پره های چرخ ها، تعیین کننده اتلاف نیرو در انتقال به زمین است. البته پره ها را نمی توان بیشتر از حد سفت کرد، ولی پره شُل قطعاً باعث اتلاف انرژی دوچرخه سوار است. فرق بین چرخ عقب و جلو در قطر ساچمه ها و توپی ها، طول توپی ها و شیوه پره بندی است.

تایرها

تایر های پهن بر روی سنگفرش صاف کندتر بوده و تایرهای نازک سریع ترند. هر چند تایرهای پهن ۳۸ میلیمتر برای گردشگری با دوچرخه بهترند. تایرهای نازک موجب ضربه و کوبش در زمان راندن بر سنگفرش ناهموار میشوند. راحت پنچر وی جاده های خاکی خوب نیستند، تایرها باید به گونه ای نرم باشند تا  سواری راحت تری فراهم آورند. نحوه پنچر گیری را یاد بگیرید و یک بسته ابزار وصله کاری یک تیوب اضافی و یک تایر تا شده اضافه هنگام گردشگری با خود همراه داشته باشید.

گلگیر

برخی دوچرخه سواران در تمام شرایط آب و هوایی بدون گلگیر پا میزنند اما سایر دوچرخه رانان هرگز بدون آنها دیده نمیشوند. تا جایی که به راحتی مربوط است دوچرخه ی با گلگیر، راحت تر از دوچرخه بدون گلگیر است. در صورت نبود گلگیر، آب افشانی در جاده اتفاق می افتد به طوری که تایر عقب آب به پشت و تایر جلو آب را به صورت شما می پاشد به هر حال گلگیرها به وزن چرخ اضافه کرده و در برابر باد مقاومت ایجاد میکنند.