توسط : 
پره پایان
پره پایان از رده پستان داران هستند و برخی آبزی و برخی دیگر نیمه آبزی به شمار می روند. در گذشته برخی از تاکسونومیست ها (متخصصان علم طبقه بندی جان داران) آن ها را زیر راسته ای از گوشت خواران می دانستند اما امروزه برخی دیگر از تاکسونومیست ها به دلیل نسبت طول روده به طول بدن، آن ها را جزء موجودات گیاه خوار طبقه بندی نموده اند. این راسته شامل ۳ خانواده، ۲۰ جنس و ۳۱ گونه است. امروزه ۳۴ گونه پره پا در سه خانواده، اوتاریده (Otariidae)، فوسیده (Phocidae) و ادوبنیده (Odobenidae) قرار گرفته اند.
طول بدن این جان داران بین 1/2 تا ۶ متر متغیر بوده و وزن شان از ۴۰ کیلوگرم تا 3/5 تن تغییر می کند. تفاوت وزن در بین نرها و ماده ها چشم گیر است. این جان داران دارای بدنی دوکی شکل و یا بیضوی هستند.
بدن در بخش جلویی و عقبی باریک و در بخش میانی پهن و بزرگ می شود گردن این پستان داران به جز شیر دریایی در ظاهر متمایز از بدن و یا سر نیست. از این رو قادر نیستند که گردن خود را به راحتی به اطراف بچرخانند عرض سر پره پایان کوچک تر از عرض گردن است، ولی سر کوچک و پیشانی کوتاه آن ها مغز بزرگ و پیچیده ای را در خود جای داده است (دفتر محیط زیست دریایی، ۱۳۸۲؛ 1994 ,.Jefferson et al).
معمولاً آب های سرد دریاها، زیست گاه این موجودات است ولی گونه هایی از آن ها را میتوان در مناطق گرم و حاره نیز مشاهده نمود. فک خزری از خانواده فوسیده (Phocidae) تنها گونه ای است که تابستان را در آب های نیمه گرم جنوب دریای خزر می گذراند و برای زمستان به شمال خزر، که بسیار سرد بورانی و یخ بندان است بر می گردد سه گونه فک در بخش شمالی کره زمین وجود دارند که زیست گاه های آب شیرین را برای زندگی خود انتخاب کرده اند.
این سه گونه عبارتند از:
- «فک بایکال» در دریاچه بایکال
- «فک حلقه دار» در دریای شمال و دریاچه های “لادوگا و سیما
- «فک خزری» در دریاچه خزر (2002 ,.Reeves et al)
ویژگی های شکلی و زیستی پره پایان
پره پایان دریایی دارای پوستی کلفت با لایه بسیار ضخیمی از چربی هستند. پوست آن ها دارای پوشش موئی بسیار زیر با تراکم زیاد است. تراکم مو در این جانوران بسیار متفاوت است. تراکم موی زیاد و به ویژه لایه چربی ضخیم پره پایان ساکن مناطق سرد باعث گرم نگه داشتن آن ها می شود و کاهش لایه چربی خطر بزرگی برای زندگی آن ها است.
باله های پره دار فک ها جهت شنا است. باله های عقبی به عنوان موتور سرعت شنای این پستان دار و باله های سینه ای جهت تغییر مسیر به کار می رود این حیوانات در خشکی همیشه بر روی باله های سینه ای خود استراحت می کنند و باله های لگنی در بخش عقبی کشیده و نزدیک به هم قرار می گیرد. اغلب پره پایان دریایی دریا را ترک می کنند تا در خشکی استراحت کنند، آفتاب بگیرند، مو ریزان کنند و یا جفت گیری نمایند.
پره پایان دریایی برای زندگی در آب سازگاری یافته اند از این جهت می توانند فواصل طولانی و زیادی را در طول چرخه زندگی سالیانه خود بپیمایند. دلیل اصلی مهاجرت سالیانه آن ها یافتن مکان مناسب برای زادآوری و یا یافتن غذاست.
پره پایان مانند همه پستان داران به وسیله شش ها تنفس می کنند آن ها فقط برای مدت کوتاهی به صورت مستمر در زیر آب هستند اکثر گونه های پره پایان فقط قادرند چند دقیقه در زیر آب باشند و در این میان برخی قادرند تا ۱۵ دقیقه نیز زیر آب باقی بمانند. حجم ریه این جانوران در مقایسه با پستان داران شکارگر هم وزن خود در خشکی بسیار زیادتر است. معمولا پره پایان ترجیح می دهند در زمان تولیدمثل و جفت گیری تشکیل گروه های بزرگ دهند.
تعداد بسیار زیادی از پستانداران در طول چند قرن گذشته به سبب پوست خزدار و چربیشان کشته شده اند، از این جهت است که اصولا این حیوانات، سواحلی را که توسط انسان قابل دسترسی است جهت استراحت و یا زایمان انتخاب نمی کنند و فقط نواحی ای از ساحل جزایر را که انسان قادر به رسیدن به آن ها نیست، جهت بالا آمدن از دریا انتخاب می کنند.
پره پایان هرگز غذای خود را از خشکی به دست نمی آورند و تمامی شکار خود را در دریا انجام می دهند. از میان آن ها تنها شیر دریایی آمریکای جنوبی و فک های قطب جنوب پنگوئن ها را در خشکی شکار می کنند ولی طعمه خود را معمولا به دریا می برند. دندان های پره پایان، در مقابل دندان های شکارگران دیگر بسیار اولیه و تکامل نیافته است؛ ولی با این حال قادرند از آن ها برای مصارفی چون گرفتن، نگه داشتن طعمه کندن یخ به منظور ایجاد لانه و یا فیلتر کردن آب وارده به دهان در هنگام بلعیدن ماهی استفاده نمایند.
برخی از گونه ها سواحل سنگی و قلوه سنگی را برای خروج از آب انتخاب می کنند و بعضی نیز سواحل ماسه ای و برخی دیگر سواحل سرسبز و علف زار را ترجیح می دهند برخی نیز سواحل یخی را برای زایمان، بچه داری و یا جفت گیری انتخاب می کنند (دفتر محیط زیست دریایی، ۱۳۸۲).
چرخه تولید مثلی در پره پایان
مراحل تولید مثل در پره پایان شامل فعالیت تخم دان، تخمک گذاری، لقاح، بارداری، شیر سازی، توقف فعالیت تخم دان و چرخه مجدد تولید مثلی است.
در پره پایان تولید مثل تابع تغییرات نوری در فصول مختلف است و در آن ها فعالیت تخم دان ها معمولا بعد از پایان دوره شیردهی انجام می پذیرد رشد و کامل شدن فولیکول برای آزاد کردن تخمک معمولا در اواخر بارداری یا دوره شیر دادن صورت می گیرد. در این زمان به علت افزایش ناگهانی استروژن تخمک آماده شده و تخمک گذاری صورت می گیرد.
نرها همان زمان با ماده هایی که به تازگی زایمان کرده اند جفت گیری می نمایند. ماده های زایمان کرده به محض اینکه در زایمان جفت خود را از دست می دهند تخم دان های شان شروع به فعالیت کرده و تخمک در فولیکول آماده رهاسازی می شود.
بارداری در پره پایان شامل پنج مرحله است:
لقاح ← رکود جنینی ← لانه گزینی ← رشد جنین ← بچه زایی
بعد از تخمک گذاری، حیوان ماده طی چندین بار جفت گیری تخمک خود را بارور می کند و لقاح صورت می پذیرد. سپس سلول تخم تشکیل می شود و به طور طبیعی سلول جنینی در آن شروع به تقسیم می کنند.
سلول تخم تا مرحله “بلاستوسیت” ( توده سلولس تقسیم شده بعد از لقاح که در داخل رحم قرار می گیرد ) که در حدود ۵ تا ۸ روز به طول می انجامد پیش می رود پس از آن به مرحله ای می رسد که دیگر تقسیم سلول های جنینی بسیار کند پیش می رود و جنین در یک دوره رشد بسیار کند باقی می ماند که در حدود ۲ تا ۴ ماه به طول می کشد (البته این مورد به گونۀ پره پای مورد نظر بستگی دارد)، این مرحله، «رکود جنینی» یا «تاخیر در لانه گزینی» نامیده می شود.
به نظر می رسد فعالیت بلاستوسیت تابع دوره نوری (طول دوره تاریکی و روشنایی) است و در بسیاری از گونه های پره پا با شروع کوتاه شدن طول روزها، فعال می شود البته درجه حرارت آب و دسترسی به مواد غذایی نیز احتمالا می تواند در نظم دوره تولید مثلی دخالت داشته باشد (دفتر محیط زیست دریایی،۱۳۸۲).
هنگام فعال شدن بلاستوسیت میزان ترشحات رحمی افزایش می یابد. سلول های بلاستوسیت با سرعت زیادی شروع به تقسیم می کنند (هر ۱۲ ساعت یک بار) که به افزایش استروژن در اثر تغییرات سیکل نوری روز و شب بستگی دارد. تمام این تغییرات منجر به آماده شدن رحم برای لانه گزینی جنین می شود. بعد از لانه گزینی جنین در دیواره رحم جفت به وجود می آید.
پس از گذراندن دوره کامل بارداری، که در حدود ۱۱ماه به طول می انجامد، بچه زایی صورت می گیرد. تنظیم ساخته شدن شیر در پره پایان، مانند تمام پستان داران، تحت تاثیر هورمون پرولاکتین و اکسیتوسین صورت می گیرد. ترشح پرولاکتین بر اثر تحریکی که در نتیجه مکیدن پستان توسط نوزاد است افزایش می یابد. و بنابراین فعالیت پرولاکتین یک یا دو روز بعد از زایمان تشدید می شود و غدد شیراز با تحریک پرولاکتین شیرسازی را ادامه می دهند.
به طور کلی مکیدن نوزاد سبب می شود که پرولاکتین به طور دائم جهت ساخته شدن شیر وارد عمل شود. زمان شیردهی بسته به نوع گونه پره پا متفاوت است. (دفتر محیط زیست دریایی، ۱۳۸۲)
