توسط : 
فَرانَک نخستین زن اسطوره و کوه نورد جهان | فصول دماوند
شاید بتوان گفت تاکنون پهلوانان و شاهان ایرانی، زیاد مورد توجه و بحث اسطوره نویسان و نویسندگان قرار گرفته اند یا به عبارت دیگر آن چنان معرفی شده اند که گویی به قسمت مهمی از سهم خود دست یافته اند؛ اما اساطیر زنان هم چنان مورد بی مهری قرار دارند و از حقوق خود محروم مانده اند، فرانک مادر شاه فریدون، واژگون کننده ی تخت و تاج ضحاک تازی، از این گونه زنان پهلوان و بزرگ اسطوره یی ایران زمین مورد ستم قرار گرفته و دین اش ادا نشده است.
در این زمان اختر شناسان به ضحاک، ستم کار اعلام کرده بودند، که تاج و تخت تو، توسط فریدون پسر آبتین واژگون خواهد شد.
به ضحاک گفتش ستاره شمر
که روز تو آرد، فریدون به سر
چنان بد که ضحاک جادو پرست
از ایران به جان تو یازید دست
به این سبب و از ترس ضحاک، فرانک نخستین زن کوه نورد اسطوره یی ایران و جهان که شوهرش به دست سربازان ضحاک کشته شده بود برای حفظ جان فریدون و گرفتن انتقام خون همسر طفل خردسالش را بر دوش گرفت و پس از کوه پیمایی هایی فراوان و تحمل رنج زیاد در عبور از ارتفاعات صعب العبور خود را به بلندای کوهستان های البرز رساند و فریدون را به مردی سال خورده و متدین سپرد تا از گزند سپاهیان تازی در امان باشد و به موقع علیه بیدادگران ضحاک قیام کنند.
شوم ناپدید از میان گروه
مر این را برم سوی البرز کوه
چو گفت این سخن، خوب رخ را ببرد
ز بس داغ او خون دل میسترد
بیاورد فرزند را چون نوند
چو غرم ژیان سوی کوه بلند
یکی مرد دینی در آن کوه بود
که از کار گیتی بی اندوه بود
فرانک بدو گفت کای پاک دین
منم سوگواری از ایران زمین
تو را بود باید نگهبان او
پدروار لرزنده بر جان او
فدراسیون کوه نوردی، سازمان های کوه نوردی و دماوند
برخی از نشان ها و سر کاغذهای فدراسیون کوه نوردی، هیات ها و سازمان های کوه نوردی، که در دوران مختلف نمادشان گران کوه دماوند بوده است.
بپذیرفت فرزند او نیک مرد
نیاورد هرگز به او باد سرد
فریدون مدت شانزده سال در کوهستان ها و قلل رشته کوه البرز به کوه پیمایی و کسب تجربه پرداخت، سردی و گرمی روزگار را چشید و زیر نظر پیرمرد جهان دیده، کوه نوردی توانا، جوانی برومند و جنگاور شد، آن گاه برای جستجوی مادر ستم کش و پرسیدن اصل و نسب خویش، از ستیغ کوهستان البرز به جانب دشت و صحرا سرازیر شد.
چو بگذشت بر آفریدون دو هشت
ز البرز کوه اندر آمد به دشت
بَرِ مادر آمد پژوهید و گفت
که بگشای بر من نهان از نهفت
بگو مر مرا تا که بودم پدر؟
کیم من، به تخم از کدامین هنر
فرانک بدو گفت که ای نام جوی
بگویم ترا هر چه گفتی بگوی
پس از آن که فریدون، داستان زندگی خود و بی رحمی هایی را که ضحاک بر پدر و مادرش و همه ی ایرانیان روا داشته بود از زبان مادر شنید، وی را مخاطب قرار داد ….
چنین داد پاسخ به مادر، که شیر
نگردد مگر با زمایش دلیر
کنون کردنی کرد جادو پرست
مرا برد باید به شمشیر دست
به پویم به فرمان یزدان پاک
بر آرم ز ایوان ضحاک، خاک
نخستین زن کوهنورد اسطوره های ایران، فرزند را آماده ی مقابله با ظلم ستیزی، گسترش عدل و داد و نجات سرزمین ایران از ضحاکیان بد اندیش و مردم آزار کرد.
فریدون به جمع آوری سپاه پرداخت و کاوه ی آهنگر را که با انبوه مردم خروشان و پرچم به دست اصفهان به یاری او شتافته بودند به سپه سالاری جنگاوران ایران دوست برگزید. کاوه آهنگر نیز باپرچم ایران درفش کاویانی پیشاپیش لشکریان فریدون در دشت و کوه به حرکت درآمد در آخرین لحظه فریدون با مادر وداع کرد و گفت:
که من رفتنی ام سوی کارزار
تو را جز نیایش مباد ایچ کار
فرو ریخت آب از مژه مادرش
همی خواند با خون دل داورش
براند و بدش کاوه پیش سپاه
دلش پر زکینه، ز ضحاک شاه
بر افراشته کاویانی درفش
همایون، همان خسروانی درفش
مردم همه همکاری کردند، با سرزندگی و خوشحالی در کوی و برزن به آتش افروزی پرداختند و با دسته گل سپاهیان را بدرقه نمودند. شهری و روستایی از خانه به در آمدند و به یاری فریدون و کاوه آهنگر شتافتند شور و غوغایی بر پا بود. صدای ایران ایران از همه جای کشور شنیده می شد تمام مردم علیه ستم ضحاکیان قیام کرده بودند و این ها تمام با سخنان دل گرم کننده و رهبری کوه بانوی خردمندی چون فرانک مادر فریدون آغاز شده بود.
به هر بام و در مردم شهر بود
کسی کش از جنگ آوری بهره بود
همه در هوای فریدون بدند
که از جور ضحاک دل خون بدند
به شهر اندرون هر که برنا بدند
چه پیران که در جنگ دانا بدند
سوی لشکر آفریدون شدند
ز نیرنگ ضحاک بیرون شدند
ز آواز گردان بتوفید کوه
زمین شد ز نعل ستوران ستوه
نخواهیم بر گاه ضحاک را
مر آن اژدها دوش ناپاک را
سپاهی و شهری به کردار کوه
سراسر به جنگ اندران هم گروه
در نتیجه ی رهبری فرانک، کوه بانوی خردمند، دلاوری فریدون، سپه سالاری کاوه ی آهنگر و خروج همگانی، قیام مردم ایران به پیروزی رسید و بیداد چیره گشت و حکومت ضحاک بد نهاد پایان یافت.
رفتارهای غیرانسانی ضحاک و اعمال مردم آزارش، آن چنان عذاب آور بود که فریدون احتیاط را از نظر دور نداشت، به همین سبب دستور داد وی را در کنج تاریک غاری در کوه دماوند زندانی کردند و برای آرامش بیشتر مردم عفو عمومی اعلام کرد و فرمان داد مردم به سر کار خود برگردند و با مهربانی و یک دلی در راه آبادانی کشور کوشش کنند.
همی راند او را به کوه اندرون
همی خواست کارد سرش را نگون
بیامد همانگه خجسته سروش
به خوبی یکی راز گفتش به گوش
که این بسته را تا دماوند کوه
بیر هم چنین، تازیان بی گروه
بیاورد ضحاک را چون نوند
به کوه دماوند و کردش به بند
از او نام ضحاک چون خاک شد
جهان از بد او همه پاک شد
به کوه اندرون جای تنگش گزید
نگه کرد غاری، بنش ناپدید
فرو بست دستش بدان کوه باز
بدان تا بماند به سختی دراز
بماند او بدین گونه آویخته
و زو خون دل بر زمین ریخته
مهم این که در حماسه های فردوسی فقط پهلوانی و جنگاوری مورد نظر فردوسی ایران دوست نبوده است. بلکه او رزمندگی و قهرمانی را با ابیاتی شیرین و شیوا به نظم درآورده است. بدان سان که گیرایی سخن اش بتواند انسان دوستی را برای جامعه به ارمغان آورد و مهر و محبت را به جهانیان پیش کش کند.
بیا تا جهان را به بد نسپریم
به کوشش همه دست نیکی بریم
نباشد همی نیک و بد پایدار
همان به که نیکی بود یادگار
فریدون فرخ فرشته نبود
ز مشک و ز عنبر سر رشته نبود
به داد و دهش یافت آن نیکویی
تو داد و دهش کن، فریدون تویی
فریدون ز کاری که کرد ایزدی
نخستین جهان را بشست از بدی
فتوحی – نوش زاد:
متولد ۱۳۵1، سال ۱۳۶۱ در ده سالگی با عنوان نوجوان ترین دوشیزه، همراه با پدر (محمود فتوحی مربی کوه نوردی کشور) به قله ی دماوند صعود کرد.
فردریک چارلز ریچارد
در سفرنامه ی خود می نویسد «پایتخت ایران گذشته ی درخشانی که بتواند به آن افتخار کند ندارد و اگر قله ی با شکوه و پر برف دماوند از عقب و شهرری از جلوی آن برداشته شود، یک شهر ملال آور مرکزی خواهد شد، که فاقد مناظر زیبار و آثار تاریخی است.» (تاریخ اجتماعی ایران، تألیف مرتضی راوندی، جلد پنجم چاپ اول سال ۱۳۶۴ ص373)
فردوسی، آیا فردوسی کوه نوردی کرده است:
بیاورد ضحاک را چون نوند
به کوه دماوند و کردش به بند
فریدون ز کاری که کرد ایزدی
نخستین، جهان را بشست از بدی (فردوسی)
فریدون و فصول دماوند
در زبان پهلوی، فرِتُن یکی از بزرگان داستانی مشترک اقوام هند و ایرانی است. (از حاشیه برهان چ معین) پادشاهی است معروف که ضحاک را در بند کرد. (برهان) مطابق شاهنامه ی فردوسی او پسر آبتین و از نسل جمشید است که پس از مشاهده ی
ستم گری های ضحاک تازی علیه او قیام می کند و با دست یاری کاوه آهنگر، ضحاک را دستگیر و در کوه دماوند زندانی می کند و خود به پادشاهی ایران می رسد سپس در پایان عمر سرزمین وسیع قلمرو خود را میان پسرانش سلم و تور و ایرج تقسیم می کند و ایران را به ایرج می سپارد سرانجام سلم و تور توطئه می کنند و ایرج را به قتل می رسانند جنازه ی ایرج را نزد پدر می آورند و فریدون پس از زاری و ناله ی بسیار مقام او را به پسرش منوچهر می دهد و منوچهر به جنگ عموهای خود میرود و بنیاد جنگ های ایران و توران نهاده می شود.
فریدون در پایان سلطنت پانصد ساله ی خود تاج شاهی را بر سر منوچهر می گذارد و از این جهان رخت بر می بندد فریدون در ادبیات فارسی به عنوان مظهر قدرت و پیروزی مورد تشبیه قرار گرفته است چنان که فردوسی در ستایش سلطان محمود می گوید:
فریدون بیدار دل زنده شد
زمین و زمان پیش او بنده شد
و عنصری می سراید:
جشن سده آیین جهان دار فریدون
بر شاه جهان دار فری باد و همایون
و سعدی می فرماید:
فریدون وزیری پسندیده داشت
که روشن دل و دوربین دیده داشت
ترکیب ها پیرامون نام فریدون: فریدون صفت، فریدون علم، فریدون فر، فریدون کار، فریدون کمر، فریدون نسب، فریدون وار (لغت نامه دهخدا)
جم سیر و سام رزم و دارا بزمی
رستم کرداری و فریدون کاری
(فرخی)
فریدون نسب شاه بهمن نژاد
چو برخاست از اول بامداد
(نظامی)
پناه خسروان اعظم اتابک
فریدون وار بر عالم مبارک
(نظامی)
فشار هوا در کوه دماوند:
جدول تقریبی زیر برای میزان فشار هوا در نقاط مختلف کوه دماوند تنظیم شده است.
(کتاب دماوند، خاستگاه اساطیری ایران زمین، نوشته ی: مسعود نصرتی، ناشر: فیض کاشانی، سال ۱۳۸۱ ص۲۰)
فضول ابن فضول
نمونه ی تمام عیار فضول، صدر اعظم پیشین میرزا آقا خان است، که حتی برای خود ایرانیان اعجوبه ای به شمار می رفت. به وی فضول – ابن فضول می گویند. در دوره ی محمد شاه به خدمت دیوانی درآمد. صدر اعظم آن روز حاجی میرزا آقاسی که میرزا آقاخان در کارش حیله می کرد و برایش توطئه میچید درباره اش گفته:
«اگر دیو دماوند به دشت تهران نظر بیندازد و در آن جا متوجه آقا خان بشود فوراً دست و پای خود را جمع می کند، زیرا فوراً میفهمد که استادش را پیدا کرده است.» (سفرنامه ی پولاک. نوشته ی: یاکوب ادوارد پولاک، ترجمه ی: کیکاووس جهان داری، چاپ دوم، آبان ۱۳۶۸، ناشر: انتشارات خوارزمی ص18)
فوجی یامای ژاپن به جای قله دماوند:
ناباورانه به جای دماوند، قله ی مشهور ژاپنی ها، فوجی یاما را می بینیم.
فوستوس بیزانسی: اسم سرداری را ذکر می کند به نام دماوند.
فیلیپس
مسافرت «ف. دوفیلیپس» که در سال ۱۸۶۲ به همراه یک هیأت سفارت ایتالیایی به ایران آمد، بسیار سودمند بود؛ گزارش او راجع به شمال ایران اطلاعات بسیاری از مشاهدات زمین شناسی در برداشت. او شرح بسیار جالبی از دماوند داده که چندین نفر از همکارانش به آن صعود کرده بودند. او عدم وجود هرگونه یخ بندان های قبلی را در البرز به ثبوت رسانید. (تحقیقات جغرافیایی راجع به ایران، تألیف آلفونس گابریل ترجمه از: فتحعلی خواجه نوری، ناشر: انتشارات ابن سینا چاپ اول ۱۳۴۸ ص۲۴۹)
