چارنتو:
چکیده های دماوند : مدخلهایی با حرف چ ابتدا می پردازیم به چارنتو .
در این ماه برابر با آگوست سال ۱۸۵۲ میلادی مهندس «چارنتو» اتریشی به عزم تعیین ارتفاع، بالای کوه دماوند رفت موانع نگذاشت، چارنتو از جنوب شرقی به بالای کوه بر آمد، او نوشته سرما به پایه یی بود که حرکت دست و پا ممکن نبود.
کسانی که همراه وی بودند رفتند، تنی چند نا آشنا آمده وی را سرازیر غلتاندند که شاید بمیرد، به لطایف الحیل و رشوت، از دست آنان جان به در برد، گویند چون چارنتو به بالای آن جا برآمد، بیرق شیر و خورشید ایرانی را بر پا کرد ولی باد انداخت.
دکتر یاکوب ادوارد پولاک اتریشی، طبیب مخصوص ناصرالدین شاه نخستین آورنده ی بذر چغندر قند به ایران و اولین کالبد شکاف کشور در سفرنامه ی خود راجع به صعود یک معدن شناس به قله ی دماوند آورده است.
«کمی پس از مرگ سروان زاتی، چارنتوی معدن شناس نیز زندگی را بدورود گفت. وی مردی مغموم و مالیخولیایی بود، می پنداشت که همه جا دشمنان و ارواح در کمین اویند، به چند سفر تحقیقاتی، زمین شناسی دست زد و من جمله به قله ی دماوند صعود کرد و چون از همراهان خود بیمناک بود، صعود به قله را به تنهایی انجام داد، در کوه راه را گم کرد و شب را برای این که از سرما مصون باشد، در یک گودال گوگرد به سر برد.
صبح زود وی را که تقریباً بیجان بود یافتند، پایین آوردند و اعضای یخ زده ی بدنش را گرم کردند، بیمار به حال آمد ولی از این حادثه به بعد قوای بدنی و دماغی او دیگر به صورت طبیعی بازنگشت.»

چشمه های کوه دماوند:
از ارتفاع ۴۰۰۰ متر به بالا سنگ های گوگردی دیده می شود و چشمه ای وجود ندارد. تنها منبع آب، آب برف است. چشمه ها را باید از ارتفاع ۳۵۰۰ متر به پایین جستجو نمود که به شکل چشمه های آب سرد، آب گرم و چشمه های آب معدنی ظاهر می شوند.
چشمه ی آب گرم استراباکوه
چشمه ی معدنی استراباکوه در فاصله ۱۲۵ کیلومتری تهران در جاده هراز در دو سمت رودخانه ی هراز در کنار جاده قرار گرفته است. شرق چشمه را جاده هراز و غرب آن را ارتفاعات جاده هراز و دامنه ی دماوند تشکیل می دهد در کنار حوضچه، چند چشمهی سیمانی ساخته شده که آب وارد آن شده و سرریز می شود و به رودخانه ی آب معدنی دیگر هراز می ریزد. فاصله این چشمه تا نزدیک ترین محل اقامت دهکده ی قلابن، حدود ۶۰۰ متر است. (راهنمای صعود به قله دماوند، مؤلف: علی مقیم، ناشر: موسسه کتاب همراه سال ۱۳۸۷).
چشمه ی آب گرم اسک
این آب گرم در کنار جاده ی هراز در ۹۰ کیلومتری تهران در دهکده ی آب اسک قرار دارد. این چشمه سرشار از آهک است که به صورت زیبایی در ورودی چشمه روی هم انباشته شده است. تراوش های چشمه ی آب اسک از جنس تراورتن است که در ورودی آن نمایان است. آب چشمه ی آب اسک قلیایی است و دارای بیکربنات کلسیم به مقدار زیاد است. نمک منیزیم و کلرورهای مختلف سود پتاس و آهن و مواد آلی دیگر از عناصر معدنی این چشمه است. این آب از نظر طبی در درمان بیماری های معده، انسداد مجاری لنفاوی و رماتیسم موثر است.
چشمه های معدنی دیگری نیز در قسمت های غربی دماوند در محلی به نام سه سنگ و دره ی پنجاب (پنج او) جاری اند که چون راه های وصول به آن ها مشکل است، کمتر مورد توجه اند. (راهنمای صعود به قله دماوند، مؤلف: علی مقیم، ناشر: موسسه ی کتاب همراه سال ۱۳۸۷).
چشمه ی آب گرم لاریجان
آب گرم در دره ی لاریجان در جاده ی منشعب از جاده هراز به طول شش کیلومتر در قسمت شرقی قله ی دماوند واقع شده است و درجه حرارت آن در حدود ۷۰-۶۵ درجه سانتی گراد است.
ارتفاع لاریجان از سطح دریا ۲۳۸۰ متر و مقدار آب چشمه لاریجان در هر دقیقه ۱۰۰۰ لیتر است. مزه ی این آب نامطبوع است و بوی هیدروژن سولفوره دارد، رنگ آن زلال است. این چشمه دارای املاح بیکربنات منیزیم است و برای استحمام و درمان بیماری های پوستی، زخم های کهنه، رماتیسم، بیماری های مجرای تنفس و ناراحتی های عصبی سودمند
می باشد. (راهنمای صعود به قله ی دماوند، مؤلف: علی مقیم، ناشر: موسسه ی کتاب همراه سال۱۳۸۷).
چشمه کبریت:
و برکوه دماوند چشمه های کبریت است بر سر قله و سر قله به مساحت صد جریب ،است گرد بر گرد هر سوراخی کبریت بُود چون زر، بخار از آن سوراخ ها بر می آید و بر هم می نشیند و گوگرد می گردد. (عجایب المخلوقات، تألیف محمد بن محمود بن احمد طوسی، زیر نظر احسان یارشاطر؛ به اهتمام دکتر منوچهر ستوده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب ۱۳۴۰ ص152).
چشمه های آب گرم دماوند
چشمه ی آب گرم چشمه ای است در محلی به همین نام، که از حیث تشابه ترکیب، در ردیف ابهای گوگردی کوه پیرنه مرز بین فرانسه و اسپانیا می شد. نتیجه ی آزمایشهای Poule D, ivoy De La poype در مورد چشمه ی آب گرم به شرح زیر است.
بطور ضعیفی قلیایی، بی کربنات دو سود، نمک منیزی، اثار آهن و آمونیاک و مواد آلی رسوب کرده، درجه ی HYDRO TIMETRIQUE ۵۷.
این برای استعمال در معالجه ی امراض شایسته نیست و نمی تواند برای آشامیدنی خوب باشد. دیگر چشمه های معدنی عبارتند از: چشمه لیرا، شاید قابل استفاده علیه سوء هضم در معده، اختلال اعصاب و علیه سنگ کلیه.
چشمه ی آب آهن یا آب فرنگی:
که نوشیدن از آب آن برای مبتلایان به امراض کم خونی و استحمام برای امراض جلدی و استعمال گل رسوبی آن برای معالجه کچلی و سایر امراض پوستی بسیار نافع است.
چشمه آب ترش:
نزدیک چشمه ی آب فرنگی برای امراض معدی، کلیه و مثانه بسیار مفید و مدری قوی می باشد.
چشمه ی آب استراباکو:
نزدیک بایجان که دارای جیوه است. برای مبتلایان به امراض پوستی و عوارض سفلیس، نوشیدن و استحمام آن مفید است.
مادام کالاسرنا در سفرنامه ی خود آورده است «چشمه های گوگردی آب گرم سخت معروف است ساکنان آن طرف ها و اروپائیان مقیم تهران برای آب های آن خواص بی شماری قایلند.»