
صعود دکتر هنریش بروگش، سال ۱۲۳۹ از صعود به دماوند: مدخلهایی با حرف ص
صعود مورو فرش فیلد:
در تابستان ۱۸۶۸ میلادی برابر با ۱۲۴۷ خورشیدی قدیم ترین و (اولین) راهنمای شناخته شده در تاریخ کوه نوردی ایران، به نام قربان از اهالی رینه به عنوان راهنما دو کونورد آلمانی به نام های «مور» و «فرش فیلد» را تا قله ی دماوند هدایت کرده است.
صعود گروه مشهدی علی محمد آفتاب گردان چی
به قله ی دماوند: سه شنبه بیست و دوم ماه الثانی سال ۱۲۸۸ هجری قمری برابر با ۱۲۵۰ هجری شمسی چهار نفر کوه نوردان ایران عبارت از مشهدی علی محمد آفتاب گردان چی، کربلایی اسداله، سید عزیزاله و حسین بالون ساز به عنوان دومین گروه ایرانی به قله دماوند صعود کردند.
شاخصه ی مهم کار این کاروان، اولین شب مانی ایرانیان بر فراز قله ی دماوند است که با چنین قدمت، از اهمیتی خاص برخوردار می باشد. پس از شب مانی مستر تامسون در سال ۱۸۳۶ میلادی این دومین شبمانی تاریخی است و احتمالاً هر دو مورد از قدیم ترین شب مانی های تاریخ کوه نوردی جهان در چنین ارتفاعی به شمار می روند، دیگر نتایج به دست آمده این گروه عبارت است از:
1- این صعود برای نخستین بار از قسمت شمالی انجام شده است.
2- شکراله نامی نیز روز بعد از آنان برای اولین بار از جانب جنوب متمایل به غرب به قله رسیده است.
3- بسیاری خیال می کنیم، اصطلاح شب مانی به هنگام صعود از دیواره ها یا قلل موضوعی است که از اروپاییان تقلید شده در حالی که این مطلب عکس آن را ثابت می کند.
4- مغاره یی که کوه نوردان شب را در آن بیتوته کرده اند، اولین و مرتفع ترین جان پناه کوهستانی ایران بوده است.
5- اولین و قدیمی ترین سندی است که از قله دماوند گوگرد حمل می کرده اند.
کوه نوردان نان، پنیر، سرکه، پیاز، زغال و قلیان همراه داشته اند و می خواسته اند برای آگاهی اهل اردو، از فراز قله بالون به پرواز در آورند که نگردیده است.
صعود ناپیه، سال 1259: در این سال ناپیه به قله ی ماوند صعود کرد.
صعود عمادالسلطنه، 1260سال خورشیدی: «از ایرانی ها کسی بالای قله آن نرفته، مجدالدوله فقط ادعا می کند تا قله ی آن رفته، خود آقای عمادالسلطنه هم سفری که تا همدان بودیم در سال ۱۳۰۹ هجری قمری، آب گرم آمدند می فرمودند قله ی دماوند رفتم، فرنگی ها اغلب به قله ی آن رفته اند، حتی بعضی از خانم های آن ها همراهی کرده بالا رفته اند.
صعود دکتر جردن: در حدود سال ۱۲۹۸ خورشیدی دکتر جردن موسس مدرسه ی آمریکایی تهران (همان کسی که خیابانی در تهران به نام وی بود) به قله ی دماوند صعود کرد.
صعود گروه کوه نوردان مشهد، سال ۱۳۱۱ خورشیدی: هیأتی از کوه نوردان مرکب از باقر خورشیدی، دکتر حسین بنایی، دکتر امیر بیرجندی، منوچهر مهران و صبحی مهتدی به قله ی دماوند صعود نمودند.
صعود گروه سلطانعلی احمد سرتیپ، مرداد ماه سال ۱۳۱۱ خورشیدی: روز چهارشنبه دوازدهم مرداد تعداد ۲۵ کوه نورد به سرپرستی دکتر سلطان علی احمد سرتیپ، قله ی دماوند را زیر پا گرفتند، این گروه تا این زمان بزرگترین کاروانی بود که به قله ی دماوند صعود می کرد.
صعود شاگردان مدرسه ی آمریکایی، سال ۱۳۱۲ خورشیدی: شاگردان مدرسه ی آمریکایی از طریق ولنجک، لشگرک، افجه و صعود به قلل سر راه از طریق دشت لار، به قله ی دماوند صعود کردند، بعضی از کوه نوردان عبارت بودند از: نصراله فلسفی، منوچهر مهران، رفوئیان، باقر خورشیدی، دکتر حسین بنایی، صبحی مهتدی، دکتر امیر بیرجندی و دکتر بوریس رئیس کالج آمریکایی.
صعود داود نصیری، سال ۱۳۱۴ خورشیدی: داود نصیری چهره ی نام دار ورزش کشور به قله ی دماوند صعود کرد
داوود نصیری در پهنه ی ورزش کشور و انجام است از خدمات ورزشی، دارای رکوردهای مهمی است، از جمله رکورد کهن سال ترین کوه نورد زنده کشور، که تا سال تنظیم این دفتر ۱۳۹۳، سابقه ی صعودشان به قله ی دماوند ۷۹ ساله شده است.
دومین رکورددار کهن سال، گغام میناسیان مقیم آمریکا (صعود سال ۱۳۲۲) و سومین و چهارمین نفر دکتر رضا مفرح شخصیت برجسته ی بانک صادرات ایران پیش از سال ۱۳۵۷، رییس هیات مدیره ی کنونی بیمارستان مفرح و محمد کاظم گیلان پور می باشند که در سال ۱۳۲۳ خورشیدی همگام با منوچهر مهران، چهره ی شاخص ورزش ایران و رییس باشگاه ورزشی نیرو و راستی به قله ی دماوند صعود کردند. (70 سال سابقه)
در همین سال کوه نوردان نیکخو، احمد ایزدپناه، امیر خان بیرجندی و ریاحی از رینه به قله ی دماوند صعود کردند.
صعود علی فرامرز پور سال ۱۳۱۶: بزرگ کوهنورد شهرستان رینه به قله ی دماوند صعود کرد.
صعود حبیب پورافروز، سال ۱۳۲۱ خورشیدی: در این سال حبیب اله پور افروز، از پیش کسوتان کوه نوردی آذربایجان به قله دماوند صعود کرد.
صعود کوه نوردان باشگاه گیتی، سال ۱۳۲۲: باشگاه ورزشی گیتی به مدیریت محسن مفخم یک برنامه ی صعود جهت قله ی دماوند ترتیب داد.
صعود نخستین کوه نوردان پس از جنگ جهانی دوم، سال ۱۳۲۲: اولین دسته ای که پس از جنگ جهانی دوم به قله دماوند صعود کرد، عبارت بود از میناسیان، یرواند گالوستیان، علی شکویی، داوود نصیری، عاصمی، رفوئیان، صحیحی، زینتی، اخوان و بازرگان به سرپرستی مهدی نیکخو که از تهران پیاده حرکت کردند.
در تابستان یک تیم به سرپرستی محمد کاظم گیلانپور به همراه معتمدی، اکبر عوض خانی، پرویزی، امیر حسین امیر فیض از مسیر شمالی به قله ی دماوند صعود کردند.
صعود کوه نوردان باشگاه نیرو و راستی، سال۱۳۲۳: در مرداد ماه کاروانی مرکب از پنجاه نفر کوهنورد به سرپرستی منوچهر مهران مدیر باشگاه نیرو و راستی به عنوان بزرگ ترین کاروان تا این سال به دماوند حمله بردند که چهل کوه نورد به قله رسیدند.
صعودهای زیر نیز در این سال انجام گرفت.
- غلامحسین بالکانی و عزیز سرمدی به دماوند صعود کردند.
- مهدی نیکخو داوود نصیری و یروان گالستیان بار دیگر به قله دماوند صعود داشتند.
- در تابستان دلاور مردان کوهپیمای بابل عبارت از ولی عالم زاده عزیز عالم زاده علی باستانی و علی اکبر حقی بر گنبد گیتی (قله دماوند) پای نهادند.
صعودهای سال ۱۳۲۵ خورشیدی: روز اول تیر ماه محمد علی پرویزی از شجاع ترین کوهنوردان باشگاه نیرو و راستی به قله دماوند صعود کرد و طبق قرار قبلی پرچم باشگاه را که بر فراز قله نصب شده بود به همراه آورد.
وی سال قبل نیز از میان یخچال ها و از طریق شمال شرقی در معیت دیگر کوهنوردان به قله صعود کرده بود و هم او بود که پیشنهاد آوردن دفترچه ی باشگاه دوچرخه سواران از قله را داده بود که آن باشگاه آوردن دفترچه را به مسابقه گذارده بود به همت پرویزی این دفترچه به باشگاه نیرو و راستی تحویل گردید.
- از روز ۱۱ تا ۱۳ مرداد تعداد ۱۶ نفر از افسران ارشد و جزء ارتش، از طریق پلور، پل لومر چشمه ی دیرگیلی، بارگاه سوم به سرپرستی سروان محمود صادقیان با عنوان اولین صعود جمعی افسران به قله ی دماوند صعود و پس از نصب صندوق و دفترچه یادبود از طریق رینه به تهران مراجعت نمودند.
روز بیست و چهارم مرداد ماه یازده نفر از کوهنوردان باشگاه نفت مرکب از خانم ملوک تیموری، عزت اله شهیدا، احمد سدهی، وسکانیان، رفیع وسکانیان، حسن پوزشی، احمد مشروطه، کامکار، خاچاطوریان و یک فرد انگلیسی به نام «استن کرک» از طریق رینه به قله ی دماوند صعود نمودند ملوک تیموری اولین بانوی ایرانی می باشد که به قله ی دماوند صعود کرده است.
صعودهای سال ۱۳۲۶ خورشیدی: در مرداد ماه چنگیز شیخلی در کاروان بزرگ صعود به قله ی دماوند، به سرپرستی منوچهر مهران به طور آزاد شرکت کرد، وی از بارگاه سوم ۷ ساعته به قله که در آن زمان برای خود رکورد محسوب می شد.
ملوک تیموری از باشگاه شرکت نفت، اولین بانوی ایرانی به قله ی دماوند صعود نمود.
- برای نخستین بار محمد علی پرویزی، با لوازم اسکی خود به قله دماوند صعود کرد و یا اسکی از قله سرازیر ،شد وی از اولین کسانی است که از طریق جبهه شرقی به قله صعود نمود.
- صعود از جبهه ی شمالی توسط محمد کاظم گیلانپور، معتمدی و عوض خانی و هم چنین نخستین صعود بانوان از راه جنوبی به سرپرستی گیلانپور انجام گرفت. بانوان کوه نورد عبارت بودند از فروغ ارشدی، بدری تاج بخش، عصمت قاضی، فرخ کوهکن و سوزان شریکر. از این صعود سال ۱۳۲۷ نیز ذکر شده است.
- روز نهم مهر ماه حکم شماره ی 128/۵۴۷۵ انجمن ملی تربیت بدنی به شرح زیر صادر شد:
«نظر به این که آقای غلامحسین بالکانی در مرداد ماه سال ۱۳۲۳ در مسافرت به قله دماوند شرکت نموده و موفقیت یافته کوه نورد ممتاز شناخته شده است لذا یک قطعه مدال درجه یک افتخار به نام برده اعطاء می گردد. رییس دبیرخانه انجمن رییس انجمن ملی تربیت بدنی و پیش آهنگی ایران
در این سال محمود اجل بزرگ کوه نورد همدان به قله دماوند صعود و گزارشی تهیه کرد به خط خوش نویس، دکتر محمدحسین حلیمی متن گزارش در صفحه ی بعد (از اسناد و مدارک حسین خواجه زاده)
صعودهای سال ۱۳۲۷ خورشیدی: محمد علی پرویزی و امیر حسین امیر فیض از تیغه ی شمالی به قله ی دماوند صعود کردند.
صعودهای سال ۱۳۲۸ خورشیدی: روز بیستم مرداد ماه دکتر هادی شفیعی ها، جلیل کتیبه ای دکتر افشار ،شیرازی دکتر داود نوابی، امیرحسین امیرفیض و محمد علی پرویزی از تیغه ی شمالی به قله ی دماوند صعود کردند.
انجمن ملی تربیت بدنی ایران بدین مناسبت طی حکم شماره ۶۳۲۲ / 1630– 8/9/28 یک قطعه مدال درجه ی یک افتخار به قهرمان پیروز از جمله دکتر هادی شفیعی ها اعطا کرد.
- محمد کاظم گیلانپور، جلیل کتیبه ای و محمد علی پرویزی به قله ی دماوند صعود کردند.
- روز هشتم آذر ماه حکم شماره ی ۶۳۱۱ انجمن ملی تربیت بدنی به شرح زیر صادر شد.
«نظر به این که آقای امیل مارکاریان در تیر ماه سال ۱۳۲۸ در مسافرت به قله ی دماوند شرکت نموده و موفقیت یافته کوه نورد ممتاز شناخته شده است، لذا یک قطعه مدال درجه یک افتخار به نامبرده اعطا می گردد.
رییس دبیرخانه انجمن و رییس انجمن ملی تربیت بدنی و پیش آهنگی ایران امان اله جهانبانی
- روز هشتم آذر حکم شماره ی 6322/ 1630به شرح زیر صادر شد.
«نظر به این که آقای هادی شفیعی ها در مرداد ماه سال ۱۳۲۸ در مسافرت به تیغه ی شمالی دماوند شرکت نموده و موفقیت یافته کوه نورد ممتاز شناخته شده است لذا از طرف انجمن ملی تربیت بدنی یک قطعه مدال درجه یک افتخار به نامبرده اعطاء می گردد.
رییس دبیرخانه انجمن و رئیس انجمن ملی تربیت بدنی و پیش آهنگی ایران.
- نخستین صعود بانوان کوه نورد از تیغه ی شمال شرقی به قله ی دماوند به سرپرستی جلیل کتیبه ای صورت گرفت.
روز بیستم شهریور ماه بهترین بانوان کوه نورد آن سال ها، عصمت قاضی، فرخ و نصرت کوه کن و هوشنگ محیط به همراه جلیل کتیبه ای از طریق تخت فریدون با تماشای دل انگیز درهی گردهی کناری آن به قله ی دماوند صعود کردند، در همین برنامه هوشنگ محیط در موقعیت خطرناکی قرار گرفت که با یاری کتیبه ای از مخمصه نجات یافت.
صعودهای سال ۱۳۳۱ خورشیدی: از جبهه ی شرقی دماوند تا ارتفاع ۴۹۰۰ متر و لب دره ی یخار کوه نوردی، کشورتوسط کوه نوردان سازمان کوه نوردی و اسکی دماوند صعود شد. «اولین سابقه ی صعود در دره ی یخار»
- گغام میناسیان، منوچهر جهانبگلو، سرمدی، غلامحسین بالکانی و گالوستیان از راه سنگ نو به دره شمالی دماوند و از پایین کوه صعود از یال شمالی را آغاز و شب را در نزدیکی قله به سر برده و روز بعد بر فراز آن قرار گرفتند.
صعودهای سال ۱۳۳۲ خورشیدی: از جبهه ی شرقی تا ارتفاع ۴۳۰۰ متری و لب دره ی یخار توسط کوه نوردان فرانسوی «لوئی دوبو» و «پل ژاندر» و محمد کاظم گیلانپور و عبداله رشتیان صعود شد، دومین سابقه در دره ی یخار، در سال ۳۵ نیز فرانسویان در
دره ی یخار فعالیت هایی داشتند.
- روز چهارم آبان ماه نخستین تمبر کوه نوردی ایران با عکسی که محمد کاظم گیلانپور، بر فراز قله ی هفت سران لار، از دماوند برداشته بود به عنوان یادبود ورزش های باستانی منتشر شد در صعود به قله ی هفت سران گغام میناسیان وهوشنگ محیط گیلانپور را همراهی می کردند.
صعودهای سال ۱۳۳۴ خورشیدی: یک گروه از کوه نوردان سازمان جدیدالتاسیس تنسینگ هیلاری به قله ی دماوند صعود کردند.
- مرداد ماه: عالیه ی رحم دل همسر فرخ رحم دل مربی کوه نوردی کشور از طریق تیغه ی جنوبی به اتفاق همسر خویش و نفراتی دیگر از سازمان دماوند، از جمله دوشیزه مریم سعیدی به قله ی دماوند صعود کرد.
- روز سیزدهم برنامهی بزرگ سازمان کوه نوردی و اسکی دماوند، صعود از چهار
جبهه ی شمال، جنوب شرق و غرب به قله دماوند بود که از مدتی قبل مقدمات آن از هر جهت فراهم و کورس های آمادگی انجام شده بود، در صعود بزرگ ۳۰ نفر از کوه نوردان با تجربه سازمان شرکت کردند.
- شهریور ماه: یک کاروان از کوه نوردان سازمان دماوند به سرپرستی رضا بازرگان عضو تیم ملی اسکی کشور به قله دماوند صعود داشتند.
صعودهای سال ۱۳۳۵ خورشیدی: روز یازدهم مرداد ماه، هشت نفر از کوه نوردان نیروی هوایی، على عسگری، غلامیان، شهابی، خبیری، حاج یوسف، رفیع زاده، کلانی رضایی به سرپرستی ستوان یکم محمد نخجوان طی یک برنامه ی سه روزه به قله ی دماوند صعود کردند.
- روز پنجشنبه ۱۱ مرداد ماه، پنج نفر از اعضای سازمان کوه نوردی و اسکی جاوید پرویز دادوند، ایرج سخی طبع، محمد ابراهیم زاده، خلیل میلانی، علی اکبر ابراهیم زاده به سرپرستی غلامرضا اکینچه به قله ی دماوند صعود کردند.
- چهاردهم مرداد ماه محمد حسن مقیمی کوه نورد سال خوردهی سازمان کوه نوردی باشگاه دارایی به اتفاق عده یی از کوه نوردان آزاد تهران به قله ی دماوند صعود کرد.
- روز بیست و چهارم مرداد ماه سه نفر از کوه نوردان باشگاه فردوسی پرویز شیوری، خسرو اسحاقیان به سرپرستی محمود فتوحی طی یک برنامه چهار روزه به قله ی دماوند صعود کردند.
- روز ۲۶ مرداد ماه عده یی از کوه نوردان، سازمان کوه نوردی باشگاه دارایی عبارت از جعفر بیگلر بیگی، حسن حاج رفیع، اسعد بروشکی، خسرو ناصحی، بهمن ناصحی، فریدون ساسان، داوود محمدی، خسرو شیرازی، رضا حمیدی، رضا فروهی، جانی بیت لازار، یوسف بهرامیان، محمد حسن مقیمی، محمد علی بیات به سرپرستی پرویز اشجعی به قله دماوند صعود نمودند. حسن حاج رفیع به علت کسالت در ارتفاع ۵۰۰۰ متری از صعود خودداری نمود.
- برای نخستین بار دو کوه نورد فرانسوی یال تخت فریدون را تا قله دماوند در می نوردند.
- مادام ژولیانا، روسی الاصل متولد ایران در سال ۱۲۷۶، عضو سازمان کوه نوردی و اسکی بیستون در ۵۹ سالگی به اتفاق خانم کلهر دیگر عضو این سازمان به قله دماوند صعود کرد، وی توسط رئیس کمیته المپیک ایران، با اهدای یک قاب عکس به عنوان مسن ترین بانویی که از قله ی دماوند بالا رفته بود مورد تشویق قرار گرفت.
- پنج کوه نورد آلمانی، که نام چهار نفر از آن ها «گورتر»، «هلموت» «واگز» و «دانتسیگر» بود از جبهه شمالی دماوند و از راه ملار به قله ی دماوند دست یافتند.
- خلیل میلانی و غلامرضا اکینچه از سازمان کوه نوردی جاوید و محمد باقر زیارتی از سازمان کوه نوردی و اسکی، دماوند برای نخستین بار به قله ی سفیدپوش دماوند در فصل زمستان صعود کردند.
این صعود آغاز گشایش سرفصلی جدید گردید برای صعودهای سنگین زمستانی و سنت شکنی که از اهمیت ویژه برخوردار بود.
- در زمستان سال ۱۳۳۶ حسین عسکری، حسین حاج کریم و داوود محمدی فر اعضای سازمان کوه نوردی تنسینگ – هیلاری از یال های بین جبهه های شرقی و جنوبی برای دومین بار به قله ی دماوند صعود کردند.
- هم چنین در سال ۱۳۴۱ عباس علی زاده کوه نورد آزاد و اکبر سعیدی، ناصر پورپیرار (بنا کننده) و داوود محمدی فر از کانون کوه نوردان تهران برای سومین بار در زمستان به قله ی دماوند رسیدند.
این صعودها نقطه ی عطفی بود که اجرای برنامه های سنگین تر کوه نوردی را پشت سر داشت و کوه نوردان را به سوی هیمالیا فرا می خواند.
چون از این پس صعودهایی فراوان روی قله دماوند انجام گرفته و مدارک و اسناد آن نیز به آسانی در دسترس است در همین جا به این بخش خاتمه می دهیم علاقه مندان به آگاهی های بیشتر کنند به دو کتاب روز شمار تاریخ کوه نوردی و غارنوردی و فرهنگ دو جلدی کوه نوردی و غارنوردی ایران.
صنعت کاران ایرانی:
در قرون ماضیه، صنعت کاران ایرانی به واسطه ی اشعار فردوسی، به ذوق درآمده، به رشادت دلاورانی که اسباب شهرت و اقتدار ایران گردیده بودند تفاخر نموده، نقش های عجیب و غریب از جنگ های رستم ساخته اند و الوان مُتشَعشَعه به کار برده اند. تصوری که در ایران، مکرر و به اشکال مختلف دیده می شود .
تصویر رستم است در وقتی که با دیو سفید یعنی دیو کوه دماوند جنگ می کند؛ و دیو سفید که در این تصویر و تصویرهای آجرهای قدیم دیده می شود. به شکل و شمایل معموله ی دیوها ساخته شده. شخص مشعوف می شود و وقتی مطلع می گردد که چنین حیوان شاخ دار بد هیکلی به دست رستم در صورتی که رستم نیز رخش خود را سوار شده بدین دشمن شمالی خود می تاخت. (ایران و ایرانیان خاطرات و سفرنامه ی ساموئل گرین بنجامین نخستین سفیر ایالات متحده ی آمریکا در ایران به اهتمام رحیم رضازاده، ملک چاپ اول ۱۳۶۳، ص۳۵۸)