اثر طبیعی ملی دماوند؛ نماد مقاومت، طبیعت و هویت ایرانی

موقعیت جغرافیایی دماوند

کوه دماوند در دهستان بالا لاریجان بخش لاریجان شهرستان آمل استان مازندران کشور واقع شده است و مشخصات آن به شرح زیر است:

به طول: بین ۵۱ درجه و ۵۸ دقیقه تا ۵۲ درجه و ۱۶ دقیقه شرقی از نصف النهار گرینویچ

عرض: بین ۳۵ درجه و ۴۹ دقیقه تا ۲۶ درجه و ۵ دقیقه شمالی از استوا.

و هم چنین در بین ۳۳ دقیقه تا ۵۰ دقیقه طول شرقی از نصف النهار طهران و در بین ۹ دقیقه تا ۲۵ دقیقه عرض شمالی از مدار طهران واقع شده است. فاصله فاصله ی مستقیم دهانه ی آتش فشان با شهرها و قصبات و نقاط مجاور به شرح زیر است:

طهران ۷۰ کیلومتر آمل ۵۸ کیلومتر ساری ۹۰ کیلومتر بندر سولده (بحر خزر) ۶۵ کیلومتر شهر کجور ۵۲، کیلومتر شهر دماوند ۲۵ کیلومتر، فیروزکوه ۷۲ کیلومتر پلور ۱۲٫۵ کیلومتر جنوب غربی، رینه ۹ کیلومتر جنوب شرقی، قله ی امام پهنک ۱۸ کیلومتر جنوب غربی

قله ی دوبرار ۲۴ کیلومتر جنوب شرقی قله ی تیزکوه (کوه طوس) ۱۵ کیلومتر جنوب غربی قله ی گل زرد ۱۳ کیلومتر جنوب غربی تا محل اتصال دره لار و رودخانه ی دلیجای ۱۲ کیلومتر جنوب غربی آب گرم ۸,۵ کیلومتر جنوب شرقی، ملار ۷,۵ کیلومتر جنوب شرقی استله سر ۸ کیلومتر شرقی سنگنو ۸ کیلومتر شمال شرقی وانه (وانا) ۱۴ کیلومتر جنوب شرقی فیره ۱۰ کیلومتر شمال شرقی تاینه (تینه) ۱۱ کیلومتر شمال شرقی اسک ۱۱ کیلومتر جنوب شرقی گردنه ی لومر ۷,۵ کیلومتر جنوب شرقی بارگاه سوم ۵ کیلومتر جنوبی، تخت فریدون ۵ کیلومتر شمال شرقی.

دماوند از ارتفاع ۴۵۰۰ متر به بالا مطابق مصوبه شماره ی ۲۲۱ شورایعالی حفاظت زیست مورخ ۱۳۸۱/۳/۲۱ به عنوان ” اثر طبیعی ملی دماوند ” به ثبت رسیده است.

ویژگیهای اثر طبیعی ملی دماوند

اثر طبیعی ملی دماوند بلندترین قله ایران و بلندترین آتشفشان آسیا است که با ارتفاع ۵۶۱۰ متر در رشته‌کوه البرز قرار گرفته است. این کوه با مناظر بکر، یخچال‌های دائمی، و آب‌وهوای سرد کوهستانی، یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعی ایران به‌شمار می‌رود. دماوند به‌دلیل وجود چشمه‌های گوگردی و فعالیت‌های آتشفشانی گذشته، مکانی مناسب برای مطالعات زمین‌شناسی است. پژوهشگران بر این باورند که ساختار آتشفشانی این قله میلیون‌ها سال پیش شکل گرفته و یکی از نمونه‌های مهم آتشفشان‌های خاموش به‌شمار می‌آید.

اثر طبیعی و ملی دماوند در فرهنگ و اسطوره ها ی ایرانی

دماوند نه‌تنها در طبیعت ایران، بلکه در فرهنگ و ادبیات این سرزمین نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. این کوه در اسطوره‌های ایرانی به‌عنوان مکانی مقدس و محل زندانی شدن ضحاک در شاهنامه فردوسی آمده است. همچنین در اشعار شاعران ایرانی همچون نیما یوشیج به زیبایی از این قله یاد شده است. این ارتباط عمیق فرهنگی باعث شده که دماوند فراتر از یک پدیده طبیعی، به‌عنوان نمادی از مقاومت، پایداری و عظمت در نظر گرفته شود.

نتیجه‌گیری

دماوند با ویژگی‌های طبیعی شگفت‌انگیز، تنوع زیستی منحصر‌به‌فرد، و نقش برجسته‌ای که در فرهنگ ایران ایفا می‌کند، یکی از ارزشمندترین آثار طبیعی ملی کشور محسوب می‌شود. حفاظت از این میراث بی‌نظیر وظیفه‌ای همگانی است و می‌تواند موجب حفظ زیبایی‌ها و ارزش‌های آن برای نسل‌های آینده شود. با توجه به جایگاه برجسته دماوند، شایسته است که از این گنجینه طبیعی و فرهنگی به بهترین نحو مراقبت کنیم