ارتفاع کوه دماوند بخش دوم

فرازای ارتفاع کوه دماوند را به اختلاف در حدود ۵۴۶۵، ۵۵۴۳، ۵۶۴۷ ۵۶۵۴، ۵۷۳۹، ۵۷۵۰ ۵۸۹۶، ۵۹۸۸، ۶۱۷۵ و تا ۶۶۳۶ متر ذکر کرده اند ولی بلندایی، که تاکنون مورد قبول همگان قرار گرفته و همیشه بدان اشاره می گردد اندازه ای است که جان بارتولومیو در سال ۱۹۱۴ میلادی به میزان ۵۶۷۱ تعیین کرده است.

از ایرانیان برای اولین بار در سال ۱۲۷۵ هجری قمری برابر با سال ۱۲۳۶ خورشیدی در دوازدهمین سال سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و در ایام تولدش یک گروه کوه نوردی عبارت از، محمد صادق خان قاجار سرهنگ توپخانه، مصطفی قلی خان یاور توپخانه، میرزا فتح اله و عسکرخان، ضمن دومین صعود مستند ایرانی، ارتفاع دماوند را ۶۶۱۳ ذرع تعیین نمودند، که با اختلافی کم مطابقت دارد با ارتفاعی، که “موسیو نیکولا” در سال ۱۸۶۰ میلادی به مقدار ۶۶۳۶ متر تعیین کرد، این تیم همچنان نقطه ی جوشش آب را بر فراز قله ی دماوند ۷۹ درجه سانتیگراد اندازه گیری نمود.

تمام ارتفاعات تعیین شده برای قله ی دماوند با وسایل و ادوات قدیم انجام پذیرفته که چندان دقیق نبوده است.کوتاه کردن بوسیله هوش مصنوعی

سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، چاپ سال ۱۳۷۹ فراز قله ی دماوند را ۵۶۲۸ متر ثبت نموده است.

در تابستان سال ۱۳۷۵ گروهی از دانشجویان رشته ی مهندسی نقشه برداری دانشگاه خواجه نصیر طوسی، در یک اقدام علمی ورزشی، به قله ی دماوند صعود و ارتفاع بلندترین نقطه ی قله را به وسیله ی گیرنده های ماهواره یی به میزان ۵۶۱۱/۲۴ متر از سطح دریای آزاد تعیین کردند. اعضای گروه عبارت بودند از محمد سلیم آبادی (سرپرست) محمدحسین حاج محمد علی حسن ارژنگ میرمهدی، حاج محمدی، هادی امین رعیا،مسعود دادرس، عباس اکبری، مسعود مشهدی، رضانوردی و رضا امین رعیا(فیلم بردار).

گغام میناسیان، کوه نورد پرتوان شش دهه ی ،پیش توجه داده است ارتفاع قله ی دماوند، در مغرب قله کمی بیشتر از سایر جهات میباشد. عبدالواحد خنجی کوه نورد پژوهشگر، در نشریه ی کوه نورد و کوهستان، شماره ی ۶ صفحه ی ۱۶ پیش از سال ۱۳۵۷ اعلام نموده است «گلمن» سیاح معروف که در سال ۱۷۷۱ میلادی به ایران و نواحی مازندران مسافرت کرده و گویا در سال مزبور به قله ی دماوند صعود نموده باشد.

ارتفاع دماوند را ۶۰۰۰ متر تعیین کرده است. چنان چه این مورد محقق گردد، در قرون اخیر «گلمن» اولین کسی است که به قله ی دماوند صعود نموده و این موضوع از نگاه کوه نوردی دنیا بسیار حایز اهمیت میباشد، چرا که بدین ترتیب صعود به قله دماوند، پانزده سال پیش از نخستین صعود به قله ی مونبلان در سال ۱۷۸۶ در کشور فرانسه به وقوع پیوسته است.

از قله دماوند تا دامنه چهار پنج ناحیه ی مختلف وجود دارد،

بین ارتفاع ۶۰۰۰ تا ۴۸۰۰ متر کمترین اثر از گیاه دیده نمیشود، بین ۴۸۰۰ تا ۴۴۰۰ متر به ندرت بوته های خیلی کوچک و پیچیده روی سنگها دیده میشود، در ۴۰۰۰ متر گیاه های خاردار شروع شده تا تقریباً در ارتفاع ۳۰۰۰ متری، که کمی خار و کاجهای کوچک تا حدی یک نواختی تخته سنگهای آتش فشانی را از بین برده و در پایین آن ناحیه ی وسیع علفزار است و سرانجام در حدود هزار متری، جنگل درختان کاج و بلوط و چنار است تا حدود باتلاق های دریای خزر که در آنجا شمشاد و درختان جنگلی میوه دار با انواع میوه و گیاهان جنگلی مخلوط دیده میشود.( دومرگان، مأموریت علمی در ایران در پنج جلد، چاپ پاریس ۱۸۹۱)

ایرانیان قدیم و اهل طبرستان، از قله ی دماوند به جهت ارتفاع زیاد، برای ثبوت کرویت زمین و نیز مدور بودن سطوح آبهای جهان استفاده می کردند و در پیمایش دریای مازندران به عنوان راهنما از آن بهره می جستند،

ابوالحسن علی بن حسین مسعودی صاحب کتاب مهم و تاریخی مروج الذهب و معادن الجوهر، قریب یازده قرن پیش چنین نوشته است: “بیشتر فلاسفه ی قدیم هند و حکمای یونان به جز کسانی که به خلاف ایشان پیرو گفتار متشرعان هستند، گفته اند که دریا نیز به تبع زمین مدور است و بر این سخن دلایل بسیار آورده اند، از جمله این که اگر به دریا پیش روی زمین با کوه ها به تدریج از دیده ات نهان میشود تا به تمام نهان شود و از قله ی کوههای بلند چیزی نبینی و اگر رو به ساحل داشته باشی کوه ها به تدریج عیان می شود و چون نزدیک ساحل شوی درختان و زمین نیز نمودار شود.

کوه دنباوند که مابین ری و طبرستان است از صد فرسخی دیده میشود، که ارتفاع بسیار دارد و در فضا بالا رفته است از فراز کوه بخار بلند است و برف روی برف می نشیند و هرگز از برف خالی نیست و از زیر آن رودی بیرون میشود با آب فراوان که زرد گوگردی و طلایی رنگ است از دامن کوه تا بالا سه روز و سه شب راه است و هر که بر آن بالا رود و به قله رسد آنجا را هزار ذراع در هزار ذراع مسطح بیند، ولی از پایین چون گنبد مخروطی به نظر میرسد.

سطح قله پر از ریگ سرخ رنگ است که پا در آن فرو میرود بر اوج قله از کثرت بادهای سخت و شدت سرما حیوان درنده و پرنده نیست. در آن جا نزدیک به سی سوراخ هست که بخار گوگردی از آن جا خارج میشود و از همین سوراخها همراه بخار گوگرد صدایی عظیم چون رعد سخت شنیده میشود. این صدای لهیب آتش است و کسانی که خود را به خطر اندازند و بالاتر روند، از دهانه ی این سوراخها گوگرد زرد طلایی همراه بیاورند، که در کار صنعت و کیمیا و امور دیگر به کار رود.

کسی که به آنجا رفته باشد، از بالای قله کوه های بلند اطراف را چون تپه ها و پشته ها به نظر آورد. از این کوه تا دریای طبرستان بیست فرسخ راه است و کشتی ها چون به دل دریا روند، کوه دنباوند از نظرشان نهان شود و هیچ کس آن را نبیند و چون به حدود صد فرسخی رسند و به کوههای طبرستان نزدیک شوند، کمی از بالای کوه را ببینند و هر چه به ساحل نزدیک تر شوند قسمت بیشتری از کوه نمایان شود و این دلیل آن سخن است، که گفته اند آب دریا کروی است و شکل مدور دارد .

( کتاب مروج الذهب و معادن الجوهر، تالیف: ابوالحسن علی بن حسین مسعودی، ترجمه ی: ابوالقاسم پاینده، بنگاه ترجمه و نشر کتاب سال 1344، جلداول، ص 88 و 89 )