موقعیت جغرافیایی:

قبل از دیدنی های تهران نگاهی بندازیم به موقعیت جغرافیایی این استان. در دامنه جنوبی کوههای البرز و حاشیه شمالی کویر مرکزی ایران و در دشتی نسبتا هموار واقع شده است که شیب آن از شمال سمت جنوب می باشد و به وسیله دو رود اصلی کرج در غرب و جاجرود در شرق بهمراه رودهای فصلی جعفرآباد یا همان دربند – دارآباد – درکه- کن که همگی از شمال به جنوب جریان دارند مشروب می­شود.

تهران دارای آب هوای گرم و خشک است و فقط نواحی شمالی آن که در دامنه های کوهستانی البرز واقع شده است اندکی معتدل و مرطوب است هوای تهران در تابستان گرم و خشک و در زمستان معتدل و گاه سرد است حداکثر دمای ثبت شده حدود ۴۴ و حداقل20- و متوسط سالیانه ۱۷ درجه سانتیگراد میباشد و میزان بارندگی سالانه آن ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیمتر است و از نظر زمین لرزه جزو مناطق پر زیان محسوب میشود.

نجم الدین ابوبکر محمد بن علی بن سلیمان راوندی در کتاب معروف خویش به نام راحة الصدور به سال ۵۹۹ هجری قمری روایت کرده است که مادر سلطان ارسلان سلجوقی که در سال ۵۶۱ هجری قمری از ری قصد عزیمت به نخجوان را داشت در نزدیکی تهران فرود آمد و در همان ایام خود سلطان نیز در زمان پادشاهان صفوی کم کم تهران شهرتی پیدا کرد و آبادی و رونق این شهر به ویژه در دوره سلطنت شاه طهماسب اول آغاز گردید.

چون جد اعلای صفویه به نام امامزاده حمزه مجاور شاه طهماسب اول گذشته از این به علت وجود آبهای گوارا و باغهای فراوان و شکارگاههای مناسب اطراف شهر تهران را دوست میداشت و به مرور در این محل به سکونتهای تقریبا طولانی می پرداخت به حدی که دستور داد دور شهر را برج و باروی مقاومی و بناهای تازه و کاروانسراها در داخل آن بنا کنند.

به همین مناسبت در سال ۹۶۱ هجری قمری حصاری به دور شهر بنا نهادند که از چهار دروازه و ۱۱۴ برج به تعداد سوره های قرآن تشکیل مییافت و مصالح آن را از معادنی تامین کردند که بعدها به چاله میدان و چاله حصار موسوم گردید حدود بارویی که به فرمان شاه طهماسب اول به دور شهر کشیده شد تقریبا ۶ هزار قدم و بشرح زیر بود از سمت جنوب خیابان مولوی فعلی  از سمت شرق خیابان ری فعلی  از سمت غرب خیابان شاهپور  از سمت شمال خیابانهای امیرکبیر و سپه  و محوطه ارگ با داشتن حصار مخصوص و خندق جداگانه در وسط شمالی شهر قرار داشت.

از چگونگی محلات و موقعیت آنها چنین بر می آید که قسمت مغرب و شمال غربی شهر داخل باروی عهد شاه طهماسب غالبا باغستان بوده و خانههای مسکونی بیشتر در عودلاجان و چاله میدان قرار داشته است و قسمت بازار محل کسب و کار بازرگانان و پیشه وران آن زمان بوده است. شاه عباس اول نیز تا چندی به پیروی از شاه طهماسب همین رویه را تعقیب کرد و به آبادانی تهران همت گماشت و دستور داد باغ بزرگی به نام چهار باغ در تهران احداث کنند و ساختمانی برای سکونت موقتی خاندان سلطنتی بنا نهند.

در سال ۱۲۰۰ هجری قمری تهران برای اولین بار توسط آغا محمدخان قاجار به عنوان پایتخت انتخاب گردید در زمان محمد شاه محله ای بنام عباس آباد در جنوب بازار و یک باغ و ساختمان بزرگتر نیز به نام عباس آباد در شمال تهران عباس آباد کنونی و محله دیگری به نام محمدیه که سابقا میدان پاتقاتوق نامیده میشد بر محلات دیگر افزوده شد و آب رودخانه کرج را بوسیله نهری بنام نهر کرج به تهران منتقل کردند

شهرهای این استان عبارتنداز: تهران،شهریار، کرج، رباط کریم، ساوجبلاغ، نظرآباد، ورامین، اسلامشهر، شمیرانات، ری، دماوند، فیروزکوه، پاکدشت و…..

ابنیه های تاریخی، مذهبی و گردشگاههای استان تهران:

از دیدنی های تهران می توان به گردشگاههای اطراف تهران از مناطق تفریحی، زیارتی و گردشگاهی که در شمال تهران واقع شده میتوان از پارک جمشیدیه (سنگی)، امامزاده صالح (واقع در میدان تجریش)، امامزاده عبدالله (خیابان دربند)، امامزاده ابراهیم (کوه دربند)، امام زاده عین علی و زین علی (بالاتر از میدان پونک) کوههای سر به فلک کشیده و خوش آب وهوا مخصوص کوهنوردی دربند درکه و… را نام برد.

یکی دیگر از گردشگاههای اطراف تهران که همه روزه پذیرای خیل مسافران مشتاق به طبیعت است میتوان از منطقه لواسانات که شامل لواسان بزرگ، لواسان کوچک، افجه، اوشان، فشم، آهار، امامه، میگون، دیزین و… را نام برد. این مناطق که در شمال شرق تهران قرار دارد دارای امکانات تفریحی مناسبی برای تمام اقشار است. همچنین دیزین دارای تله کابین، پیست اسکی روی برف و چمن مخصوص مسابقات بین المللی، هتل و…. می­باشد.

از دیگر مناطق تفریحی و گردشگاهی که در غرب تهران واقع شده میتوان از پارک بزرگ و زیبای ارم واقع در جاده تهران کرج (شامل دریاچه، باغ وحش، شهربازی)، مجموعه ورزشی آزادی، پارک چیتگر (پیست دوچرخه سواری) و… را نام برد.

یکی دیگر از مناطق خوش آب و هوا تفریحی و گردشگاهی که در تابستان و زمستان مردم مشتاق به آنجا روی می­آورند در شرق تهران واقع شده که شامل: جاجرود، بومهن، رودهن، آبعلی (دارای پیست اسکی)، امامزاده هاشم، پلور، آبگرم رینه، دشت زیبای لار، سدّ لار، قله دماوند و…. را نام برد.

یکی دیگر از مناطق تفریحی و گردشگاهی که در جنوب شرقی تهران واقع شده میتوان از پارک آبی آزادگان (شامل سرسره های بزرگ­ آبی، سرسره های تونل مانند، دریای مصنوعی، استخرهای مخصوص کودکان و بزرگسالان)، اسبدوانی، فرهنگسرای خاوران و… را نام برد.

از مناطق دیگر گردشگاهی، تفریحی و زیارتی که در جنوب تهران واقع شده میتوان از کوه بی بی شهربانو (مقبره) همسر امام حسین (علیه السلام)، برج طغرل، بارگاه ملکوتی حضرت عبدالعظیم حسنی(علیه السلام)، و امامزاده طاهر و امامزاده حمزه (واقع در شهر ری)، مرقد بنیانگزار جمهوری اسلامی ایران (در نزدیکی بهشت زهرا (علیه السلام) و…. را نام برد.

از دیگر مناطق خوش آب و هوا تفریحی و زیارتی که در شمال غربی واقع شده میتوان از فرحزاد، امامزاده داود و…. را نام برد.

موزه های تهران:

موزه ­های بسیار زیبای تهران که برخی از آنها در حقیقت کاخهای سلطنتی مربوط به دوره قاجار و پهلوی میباشند عبارتند از: موزه آب انبار (خیابان مصطفی خمینی)، موزه ایران باستان و موزه آبگینه و سفالینه (خیابان سی تیر)، موزه آزادی (میدان آزادی)، موزه های انقلاب، بنیاد، تاریخ طبیعی، سبز، کاخ رجعت و عبرت، ملت، نظامی و هنرهای زیبا (تجریش، خیابان سعد آباد)، موزه تاریخ طبیعی (کریمخان زند، خیابان قائم مقام فراهانی)

موزه تاریخ طبیعی و حیات وحش ایران (دارآباد)، موزه تمبر (خیابان امام خمینی)، موزه جواهرات (خیابان فردوسی)، موزه دفینه (خیابان میرداماد)، موزه رضا عباسی (پل سید خندان)، موزه سکه (خیابان امام خمینی، بانک سپه)، موزه کاخ صاحبقرانیه «نیاوران» (ضلع شمالی پارک نیاوران)، موزه کاخ گلستان و مردم شناسی (میدان پانزده خرداد)، موزه سیزده آبان (خیابان فردوسی)، موزه شهدا (تقاطع بزرگراه مدرس و آفریقا)، موزه صبا (خیابان ظهیرالاسلام)، موزه فرش (ضلع شمالی پارک لاله)، موزه هنرهای تزئینی (کریمخان زند)، موزه هنرهای معاصر (جنب پارک لاله)، موزه هنرهای ملی (میدان بهارستان، خیابان کمال الملک).

مسجد امام (مسجد شاه یا سلطانی):

از معروفترین مساجد تهران است که در بازار واقع شده و از آثار باقیمانده دوران فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۴۰ هجری قمری است. مناره ها و ساعت آن نیز در زمان ناصرالدین شاه به آن افزوده شده است.

کتیبه های تاریخی موجود در بنای آن اکثرا به خط آقای مهدی ملک الکتاب میباشند نام استادان کاشیکار اسدالله عابدین، اسدالله حسینی، احمد علی اصغر، علی اکبر محمد از تهران و مصطفی طباطبائی، فتح الله عبدالرحیم، حسین باقر و ابراهیم کاظم از اصفهان در کاشیکاریهای اطراف صحن دیده میشود.برای آشنایی با دیدنی های تهران این نوشتار را ادامه دهید.

مسجد شهید مطهری (مسجد سپهسالار):

یکی دیگر از دیدنی های تهرام مسجد سپهسالار یکی از قدیمی­ترین مساجد تهران میباشد. که بنای آن در سال ۱۲۹۶ هجری قمری به وسیله میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی، صدر اعظم ناصرالدین شاه قاجار آغاز گردیده و پس از مرگ وی توسط برادرش میرزا یحیی خان مشیرالدوله تکمیل شده است. این بنای باشکوه در نزدیکی میدان بهارستان واقع شده است.

 باغ و کاخ گلستان:

از دیدنی های تهران مجموعه کاخ گلستان یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران است که روزگاری همانند نگینی در میان این ارگ میدرخشید. بنیاد ارگ تاریخی تهران به دوره صفویه و زمان شاه طهماسب اول باز میگردد. این ارگ در دوره کریم خان زند بازسازی شده و در دوره قاجار به محل دربار و سکونت سلاطین قاجار اختصاص یافته است گفتنی است که ناصرالدین شاه در دوران حیات خود تغییرات بسیاری را در مجموعه گلستان ایجاد کرده است.

در بیش از یک سوم فضای ارگ دارالحکومه و محل سکونت شاه قرار داشت این منزلگاه همانند خانه های سنتی ایران دارای دو بخش بیرونی و اندرونی بود. بخش بیرونی شامل دو قسمت یعنی حیاط دارالحکومه یا دیوانخانه و دیگری باغ مربع شکلی به نام باغ گلستان بود که این دو حیاط را بناهایی از یکدیگر جدا میساخت.

در شرق دارالحکومه و شمال باغ گلستان فضای اندرونی قرار داشت که حیاطی بزرگ بود و محل اقامت زنان شاه و عمارت خوابگاه شاهی در میانه آنها ساخته شده بود و در واقع حرمسرا را تشکیل میداد. این مجموعه در دوره پهلوی تخریب و بجای آن ساختمان فعلی وزارت امور اقتصادی و دارایی ساخته شد.

حیاط تخت مرمر یا دارالحکومه مقر بر تخت نشستن شاه و برگزاری بار عام و محل حکومت بود در حالیکه فضای باغ گلستان اندرون شاهی بود و به ملاقاتهای خصوصی مراسم و بزمهای شبانه دربار اختصاص داشت.

تالار آئینه در غرب تالار سلام و در بالای سر در و ایوان سنگی جلو سرسرای کاخ قرار دارد و یکی از تالارهای مشهور کاخ گلستان است ساخت تالار آیینه همزمان با تالار سلام حدود سال ۱۲۹۱ هجری قمری آغاز گردید و ظاهرا در سال ۱۲۹۴ هجری قمری پایان رسید. در آغاز انتقال اشیاء و آثار موزه قدیم به موزه جدید، این تالار به تخت طاووس و تاج کیانی اختصاص داشت.

شهرت عمده تالار آیینه علاوه بر تزئینات آن بیشتر به دلیل نقاشی معروفی است که مرحوم میرزا محمد خان کمال الملک غفاری بسال ۱۳۰۹ هجری قمری از آن ترسیم کرده و اینک در کاخ گلستان نگهداری میگردد.

پس از اولین سفر ناصرالدین شاه به اروپا در سال ۱۲۹۰ هجری قمری و دیدن موزه ها و گالریهای بزرگ کشورهای غربی وی تصمیم گرفت که موزهای شبیه به موزه های اروپا در ارگ ایجاد نماید. بدین منظور عمارت خروجی را تخریب و در عوض در سمت شمالغربی و در جوار تالار عاج بناهای کاخ گلستان جدید یعنی سرسرا و تالار آئینه گلستان و اتاق موزه بنیان نهاده شد.

این تالار از همان آغاز به منظور تاسیس و تشکیل موزه بنا گردید. ولی پس از انتقال تخت طاووس از موزههای قدیم و تالار آئینه به آن و نیز برگزاری سلامهای خاص و رسمی در آن بتدریج نام تالار سلام را به خود گرفت.

در این تالار نفیس ترین اشیاء و آثار هنری اهدایی بویژه جواهرات سلطنتی نگهداری میشد در سال ۱۳۴۵ به سبب برگزاری مراسم تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی در این تالار موزه آرایی آن بطور کلی دگرگون شد و به شکل امروزی درآمد.

در طبقه زیرین تالار سلام حوض خانهای قرار دارد. امروزه حوض خانه وسیع زیرین به دو بخش تقسیم گردیده است. بخش شرقی با نام تالار مخصوص به نمایش هنرهای ظریفه ایران در دوره قاجار و بخش غربی آن با نام نگارخانه برای ارائه آثار نقاشی هنرمندان ایران در دوره قاجار اختصاص یافته است.

در سمت جنوبی محوطه کاخ گلستان بعد از عمارت بادگیر، تالار الماس قرار دارد. بنیاد و اساس این تالار در زمان فتحعلی شاه نهاده شده ولی در زمان ناصرالدین شاه تغییراتی در ظاهر و تزئینات آن داده اند. این بنا بمناسبت آئینه کاریهای داخلی اش بنام الماس خوانده شده است.

در زمان ناصرالدین شاه اغلب طاقها و طاقنماهای جناغی این تالار مانند بسیاری از طاقهای دیگر کاخ گلستان به طاقهای قوسی یا رومی تبدیل گردید و دیوارهای تالار به انواع کاغذ دیواری خارجی پوشانیده شد این تالار با توجه به آنکه از جمله بناهای فتحعلی شاهی است به محل موزه آثار و اشیای وی اختصاص یافته و قرار است در زیرزمین آن نیز چای خانه مجموعه دایر گردد.

بعد از تالار آئینه و در سمت غرب تالار برلیان، تالار عاج قرار دارد. تاریخ احداث این تالار و حوضخانه زیر آن معلوم نیست ولی محققا قبل از تالار سلام و تالار آئینه ساخته شده و از بناهای دوره ناصری است که البته بعدها در زمان خود وی در نمای آن تغییراتی دادند که به صورت امروزی درآمده است.

در این تالار در زمان ناصرالدین شاه هدایای پادشاهان دولتهای خارجی نگهداری میشد و در زمان پهلوی محل پذیرایی و برپایی مهمانی­های رسمی دربار بود. از این رو در آرایش درونی آن تغییرات عمده ای داده شده است حوض خانه زیر این عمارت برای نمایش تابلوهای نقاشی اختصاص یافته است.

این عمارت که در طبقه فوقانی تالار عاج واقع است، از بناهای دوره ناصری است و زمانی آب قنات از داخل آبنمای این عمارت به داخل حوضهای حیاط کاخ در جریان بوده است. این عمارت نیز در زمانهای مختلف تغییراتی یافته و اکنون با نصب نفیس ترین تابلوهای نقاشان اروپایی در قرن ۱۹ میلادی، از جمله آثار معروف نقاشانی همچون سیمون ون گلذبر، آیوازفسکی و… تبدیل به نمایشگاه دائمی تابلوهای نقاشی گردیده است.

این بنا شاخص ترین بنای کاخ گلستان و ممتازترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه است. گویا ناصرالدین شاه قبل از سفر به اروپا و بر اثر دیدن تصاویر بناهای فرنگستان تمایل پیدا میکند بنایی مرتفع نظیر آنها در پایتخت خود ایجاد نماید تا از بالای آن بتواند به همراه درباریان منظره شهر و دورنمای اطراف را تماشا کند.

عمارت شمس العماره یکی از قدیمیترین و زیباترین بناهای تاریخی تهران میباشد

این بنای شاخص که در ضلع شرقی حیاط کاخ گلستان قرار گرفته بیش از یکصد و سی پنج سال قدمت دارد ساخت عمارت در سال ۱۲۴۰ شمسی (1282 هـ.ق) آغاز میگردد و پس از دو سال پایان میپذیرد و آن را شمس العماره مینامند و تاریخ بنایش را به جمل (کاخ شاهنشاه) می­یابند. طرح و نقشه آن را ظاهراً معیرالممالک تهیه و معمار آن استاد علی محمد کاشی بوده است این بنا در پنج طبقه ساخته شده است و حدود ۳۵ متر ارتفاع دارد. طبقه اول بنا دارای ایوان و تالار بسیار زیبایی است که از نظر آئینه کاری بسیار ممتاز و کم نظیر میباشد.

در گوشه شمال غربی محوطه گلستان، دیوار به دیوار تالار سلام، بنایی سر پوشیده و ستوندار بصورت ایوان سه دهنهای وجود دارد که در مرکز آن حوض جوشی ساخته شده و بیشتر آب این قنات شاه از میانه حوض میجوشیده است این قسمت از کاخ گلستان که جلوخان یا خلوت کریمخانی نامیده میشود چنانچه از نامش پیداست از بناهای دوره کریمخان زند است و قسمتی از خلوت خانه وی به شمار می­آمده است.

این بنا ظاهرا در سال ۱۱۷۳ هجری قمری احداث گردیده و در زمان ناصرالدین شاه، که بنای جدید تالار سلام ساخته میشده است، قسمت اعظم آن تخریب گردیده و امروزه تنها بخشی از آن باقی مانده است.

عمارت بادگیر در زمان فتحعلی شاه در ضلع جنوبی باغ گلستان ساخته شد. ولی در زمان ناصرالدین شاه تصرفات عمده ای در آن انجام گرفت و به شکل امروزی درآمد.

در زیر تالار و عمارت مزبور حوضخانه وسیعی وجود دارد که در چهار گوشه آن چهار بادگیر بلند پوشیده از کاشیهای معرق، آبی، زرد و سیاه با قبه های زرین ساخته شده است هوای حوضخانه و تالار و اتاقها بوسیله آنها به خوبی خنک میشود.

در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه، شاه سلطان عبدالحمید، پادشاه عثمانی، مقداری اثاثیه ارزشمند و گرانبها برای شاه ایران فرستاد چون در آن هنگام تقریبا همه کاخها و تالارهای سلطنتی با تابلوها و اثاثیه متعدد پر و آراسته شده بود از این رو ناصرالدین شاه تصمیم گرفت در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان، که سابقاً محل کلاه فرنگی یا برج آغامحمد خانی بود، کاخ جدیدی بنا نماید و هدایای سلطان را در آن جای دهد.

این بنا به علت سفیدی رنگ نمای ساختمان که بشیوه بناهای قرن ۱۸ اروپا گچبری و نماسازی شده و نیز به سبب آنکه پله ها و آزارهای سرسرای کاخ مرمر سفید رگه دار بود کاخ ابیض نامیده شد. کاخ ابیض از همان ابتدای بنای خود به محل اشتغال صدراعظمها اختصاص یافت و جلسات هیئت دولت تا سال ۱۳۳۳ شمسی در این کاخ و در تالار سلطان عبدالحمید تشکیل میشد.

در سال ۱۳۴۴ به سبب تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی در ضلع غربی و نیز طبقه پایین ساختمان تغییراتی بوجود آمد و از سال ۱۳۴۷ به موزه مردم شناسی تبدیل گردید. در سمت شرقی تالار عاج، چند تالار و اتاق زیبا و مجلل وجود دارد که سطح کف آنها نسبت به کف تالار عاج و تالارهای دیگر پایین تر است.

در زمان ناصرالدین شاه بعلت کهنگی و فرسودگی بناهای قدیمی ارگ، اغلب آنها را ویران میکردند و به جایشان ساختمانهای جدیدی می­ساختند. در این زمان عمارت بلور را خراب کردند و در جایش عمارت امروزی را بنا نمودند.

نگارخانه محل ارایه گنجینه نفیس تابلوهای نقاشی هنرمندان دوره قاجار است که آن سیر تحول نقاشی در ایران و آثار هنرمندان مشهور آن در معرض نمایش قرار گرفته است. از نقاشان مشهوری که آثار آنان به نمایش درآمده است میتوان به محمود خان صبا، مهر علی کمال الملک اسماعیل جلابر، ابوالحسن ثانی یا صنیع الملک و محمد حسن افشار اشاره نمود.

در ضلع شمال غربی باغ گلستان از خلوت کریمخانی که بگذریم به تالار موزه مخصوص یا عمارت موزه اصلی می­رسیم. این نخستین موزه سلطنتی و دولتی در ایران است که توسط ناصرالدین شاه تأسیس گردیده است شاه بر اثر مسافرت به اروپا و دیدن موزه ها و گالریهای بزرگ کشورهای غربی، تصمیم گرفت که او نیز موزه ای شبیه به موزه های اروپایی، در ارگ سلطنتی تأسیس و ایجاد نماید. این تالار از همان آغاز به منظور تأسیس و تشکیل موزه بنا گردید و نیز برگزاری سلامهای خاص و رسمی در آن بتدریج نام و تالار سلام را بخود گرفت.

در سال ۱۳۴۵ به سبب برگزاری مراسم تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی در این تالار، موزه آرایی آن بطور کلی دگرگون شد و به شکل امروزی درآمد در طبقه زیرین تالار سلام حوضخانه ای قرار دارد که به دو بخش شرقی با نام تالار مخصوص به نمایش هنرهای ظریفه و مرسعات در دوره قاجار اختصاص یافته است.

عمارت تخت مرمر:

یکی دیگر از دیدنی های تهران کاخ مرمر با روح ظریف هنرمند ایرانی با استعانت از هنرهای معماری، نقاشی، سنگتراشی، کاشی کاری، گچبری، آئینه کاری، خاتم سازی، منبت کاری و مشبک سازی، در وسط کاخهای سلطنتی قدیم و مجموعه دلپسند، ترکیبی بدیع و بنایی زیبا بوجود آورده که شاید کمتر بتوان نظیر آنرا در جای دیگر یافت.

ایوان تخت جایگاهی است که مراسم سلام و بار عام طبقات مختلف مردم در مقابل آن برگزار می­شده است. استنباط میشود که بنیاد ایوان تخت مرمر که عمر و سابقه بعضی از قسمتهای آن از همه قسمتهای ارگ تاریخی تهران طولانی تر است از عمارت کریمخان و بناهای زندیه باشد به سال ۱۲۲۱ هجری قمری فتحعلی شاه به حجاران و سنگتراشان معروف اصفهانی امر کرد تا از سنگ مرمر زرد یزد تختی بسازند تا همیشه در وسط ایوان نصب و مستقر گردد.

این تخت که از ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک تشکیل یافته، با طراحی میرزابابای شیرازی نقاش باشیف و به سرپرستی حجاری استاد محمد ابراهیم اصفهانی ساخته شد. معماری و تزئینات این ایوان در دوره فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه دستخوش تغییراتی شد و به صورت امروزی درآمد. این ایوان در دوره قاجار محل به تخت نشستن پادشاهان و برگزاری مراسم و اعیاد رسمی بود. آخرین مراسم رسمی که در این ایوان برگزار شد تاجگذاری رضا شاه در سال ۱۳۰۴ بود.

کاخ صاحبقرانیه:

این کاخ در سال ۱۲۶۷ هجری قمری به دستور ناصرالدین شاه ساخته شد. سبک معماری آن تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است. آئینه کاریهای عالی و تابلوهای نقاشی و سرسراها و پلکانهای زیبا و منظر عالی این بنای مهم تاریخی بسیار جالب توجه است این کاخ دارای کرسی خانه، حوضخانه و… در طبقه اول است. همه تالارها و اتاقهای این کاخ با مجالس نقاشی، تصاویر تابلوهای گرانبها و اشیای نفیس تزیین شده است. از تالارهای مهم این کاخ میتوان به تالار جهان نما و تالار آیینه در طبقات دوم اشاره کرد.

کاخ سعد آباد:

مجموعه فرهنگی تاریخی موزه کاخ سعدآباد در حاشیه کوهپایه های توچال و دره سرسبز دربند در شمالی ترین قسمت تهران با مساحتی در حدود ۱۱۰ هکتار قرار گرفته است.

این منطقه از شمال با کوههای البرز، از شرق با گلابدره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش در ارتباط میباشد.

این مجموعه کاخها در دوران قاجار محل استقرار و سکونت تابستانی شاهان این سلسله بوده است طی سالیان دراز این کاخ به چهارده کاخ کوچک و بزرگ، که هر کدام به سبک و شیوه ای در معماری ساخته شده است تبدیل شد و پس پیروزی انقلاب اسلامی تبدیل به موزه و یا کاخ موزه شد. این منطقه امروزه بعنوان تفریحگاهی زیبا و تاریخی جهت بازدید و راهپیمایی در خیابانهای باصفای آن علاقمندان زیادی را به سوی خود می­کشاند.

کاخ صاحبقرانیه بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۷۷ به روی مردم باز شد. در این کاخ مجموعه ای از آثار هنری دوره قاجار و پهلوی به نمایش گذاشته شده است.

موزه جهان نما:

موزه جهان نما در ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه قرار دارد و در واقع جزیی از بنای این کاخ است.

در این موزه مجموعه ای از آثار باستانی از کشورهای ایران هند و… نگهداری می­شود. مجموعه ای از آثار هنرهای تجسمی معاصر ایران و جهان از جمله آثاری از حسن زنده رودی، بهمن محصص، ژاله طباطبایی و… از هنرمندان خارجی آثاری از پابلو پیکاسو، فرنان لژه، رنوار و … نیز در این موزه وجود دارد.

برج طغرل:

این برج در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهرری واقع شده است و از آثار به جا مانده از دوره سلجوقیان از دیدنی های تهران می­باشد.

عده ای از مورخان این برج را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی میدانند و عده ای دیگر این مکان را محل دفن خلیل سلطان از فرزندان تیمور لنگ و همسر او شادالملک در قرن پانزدهم میدانند.

ارتفاع برج حدود ۲۰ متر میباشد (بدون احتساب گنبد مخروطی شکلی که امروزه اثری از آن نمانده).

به عقیده برخی از کارشناسان این برج شبیه عقربه های ساعت بوده و میتوان از روی تابش آفتاب بر روی کنگره های آن زمان را تشخیص داد. در حال حاضر بازسازی بنا بدست منطقه ۲۰ شهرداری تهران در محوطه ای به وسعت ۲ هکتار و بمنظور گسترش و ساختن فرهنگسرا، کتابخانه، موزه و رستوران در حال انجام است.

برج میلاد:

این برج بلندترین آسمانخراش ایران و چهارمین برج مخابراتی بلند در جهان یکی دیگر از دیدنی های تهران  است. این برج مخابراتی و چند منظوره، درون مجموعه یادمان در شمال غربی شهر تهران قرار دارد. این سازه به خاطر ارتفاع بلند و شکل ظاهری متفاوتش، تقریباً از همه جای تهران نمایان است و از این رو، یکی از نمادهای پایتخت ایران به شمار می آید.

اهداف ساخت:

این برج با هدف احداث سازهای به یاد ماندنی و به عنوان نمادی برای شهر تهران و به منظور رفع نیازهای مخابراتی و تلویزیونی تهران ساخته شده است.

کارکردهای عمده این برج ایجاد گسترش شبکه دسترسی بدون سیم ایجادزیر ساخت مناسب برای سیستمهای جدید تلویزیونی بهینه سازی پوشش رادیو تلویزیون، کاربریهای هواشناسی و کنترل ترافیک گسترش و بهینه سازی پوشش و شبکه های بیسیم و پی جو ایجاد جاذبه گردشگری و بهره مندی از فضاهای گردشگری، تجاری و فرهنگی (رستوران گردان، سکوی دید، گالری هنری، گنبد آسمان، موزه انقلاب اسلامی) و….

 مشخصات فنی:

این برج سازه ای است بتنی با کاربردهای متنوع، ۴۳۵ متر از سطح به آنتن برج است. زمینهای مجاور ارتفاع دارد که ۳۱۵ متر از آن مربوط به شفت بتنی و ۱۲۰ متر دیگر مربوط به آنتن برج است.

وزن برج میلاد 161/000 تن و زیربنای آن ۵/۵ برابر یک زمین فوتبال است ساختمانهای جنبی این برج با سطح زیربنای بالغ بر ۲۷۸۰۰ متر مربع شامل فضاهای مختلف تجاری و فرهنگی از جمله آمفی تاتر، سینما، گالریهای آزاد هنری، آب نماها و فضاهای سبز که با الهام از فضاهای معماری ایرانی طراحی شده اند.

برج آزادی:

این بنا که سمبل تهران محسوب میشود، یکی دیگر از دیدنی های تهران هست. در میدان آزادی در مدخل غربی شهر به سال ۱۳۵۰ شمسی در زمینی به وسعت ۵۰۰۰۰ متر مربع ساخته شده است و زیربنای آن ۴۰۰ متر مربع و ارتفاع برج از سطح زمین ۴۵ متر میباشد.

بازدیدکنندگان میتوانند با دو آسانسور تا بالای برج صعود کنند در زیرزمین برج آزادی موزه و یک مرکز سمعی و بصری نیز قرار دارد.

برج آرامگاه شبلی (دماوند):

برج شبلی یکی از دیدنی های تهران ، این برج در منتهی الیه قسمت شرقی شهر دماوند به شکل یک بنای منفرد بر روی تپه ای واقع شده و باغهای سبز آن را احاطه کرده اند.

این بنای تاریخی ارزشمند که تقریباً ۱۰ متر ارتفاع دارد، یک برج آرامگاهی آجری هشت ضلعی با پشتیبان­های مدور درگوشه های آن است.

بدنه ی برج، گره چینی و تزیینات آجری زیبایی دارد و گنبد آن که مخروطی شکل و هشت ترک است با زاویه تند به طرف رأس متمایل میشود.

این برج را میتوان بابناهای عصر سامانی در بخارا مقایسه کرد و قدمت آن را بیش از قرن پنجم هجری نسبت داد.

برج آرامگاهی شاهزاده حسین از نظر معماری در شمار برجهای شکیل و زیبا و معماری آن قابل تعمق است این بنا با نمایی آجری و پلانی خورشیدی شکل و مدور،  روی سکویی دایره مانند استوار شده و دارای ۳۴ کنگره به ارتفاع ۶ متر است و مکانهای دیدنی و تاریخی شهرستان دماوند آرمیده در دامنه­های زیبای کوهستان دماوند از طبیعت جذاب زیبا و منحصر به فردی برخوردار است که بیشترین آن را مدیون قله سربه فلک کشیده دماوند است.

برج و مقبره شبلی که مربوط به قرن ۵ هجری قمری است، معروف ترین بنای تاریخی ناحیه است و قلعه باستانی گل خندان که مربوط به دوره ساسانی است، از دیگر آثار تاریخی شهرستان دماوند محسوب میشود

فرهنگسرای خاوران:

یکی از دیدنی های تهران فرهنگسرای خاوران هست که در بهار ۱۳۷۲ احداث این فرهنگسرا شروع شد این فرهنگسرا عمدتاً به منظور غنی سازی اوقات فراغت کودکان و جوانان جنوب شرقی تهران تأسیس شده و از بزرگترین مراکز وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران است.

هم اکنون فرهنگسرای جوان یکی از بزرگترین مراکز فرهنگی کشور محسوب می.شود این فرهنگسرا دارای مساحتی بالغ بر ۸۳۰۰۰ متر مربع و زیر بنای ۲۴۰۰۰ متر مربع است و در چهار بخش ساختمان اداری بازارچه فرهنگ و هنر ساختمان مرکزی علوم و فنون و شهر بازی انجام فعالیتهای متنوعی را برای عموم به ویژه جوانان و نوجوانان میسر کرده است. فعالیتهای فرهنگسرا نیز به ۴ گروه هنری آموزشی اجتماعی و فرهنگی تقسیم شده است.

کتابخانه خاوران:

با بیش از پنجاه هزار نسخه کتاب و ظرفیت پذیرش بیش از پانصد نفر  بصورت هم زمان در سالنهای مطالعه از دیگر بخشهای اصلی این فرهنگسرا است.

همچنین نگارخانه خاوران دارای دو سالن اصلی و فرعی در دو طبقه با ظرفیت ۲۰۰۰ تابلو در رشته های نقاشی، خوشنویسی، گرافیک، عکاسی، حجم و صنایع دستی قادر است به هنرمندان معاصر و استادان و دانشجویان رشته­های هنری خدمات بدهد.

فرهنگسرای بهمن:

از دیدنی های تهران فرهنگسرای بهمن است که در سال ۱۳۷۰ آغاز به کار کرده است. این فرهنگسرا نخستین فرهنگسرای تهران است که در جنوب پایتخت در مکان سابق کشتارگاه تهران برپا شده است و در منطقه ۱۶ شهرداری تهران واقع گردیده است. امکانات فرهنگی و هنری ورزشی و مذهبی و آموزشی برای گروههای سنی مختلف در این فرهنگسرا وجود دارد.

اجرای نمایش نامه ها کنسرتهای موسیقی کلاسیک، مسابقات ملی و بین المللی ورزشی، برپایی نمایشگاه­های هنری از جمله قسمتی از فعالیتهای انجام شده در این فرهنگسرا است.

فرهنگسرای کودک:

زمین این فرهنگسرا متعلق به شهرداری تهران بود و پارکینگ شهرداری محسوب میشده است. سپس در دهه ۱۳۷۰ به خانه فرهنگ محله زرگنده و در تابستان ۱۳۸۰ به فرهنگسرای کودک تبدیل شده است.

در فرهنگسرای کودک فعالیتهایی از قبیل کارگاه قصه نویسی، آموزش زبان انگلیسی، کارگاه بازیگری، کارگاه موسیقی، کارگاه صنایع دستی و… جریان دارد. همچنین این فرهنگسراها با همکاری سازمان محیط زیست ((جنبش ناجیان کوچک زمین)) را پایه ریزی کرده است که کودکان را در گروههای مختلف برای محیط زیست آموزش میدهد.

 فرهنگسرای هنر:

از دیدنی های تهران فرهنگسرای هنر هست که  در آبان ۱۳۷۴ توسط شهرداری تأسیس شد و محل آن در خیابان شریعتی – خیابان جلفا می­باشد. هفت کانون هنری تجسمی، صنایع دستی، موسیقی، نمایش، معماری، فیلم و عکس در کنار واحدهای آموزشی روابط عمومی مذهبی و ورزشی فعالیت میکنند.

یکی از مهمترین بخشهای این فرهنگسرا کتابخانه با مساحت ۳۰۰ متر مربع است که دارای دو سالن مجزا برای قرائت خانمها و آقایان است.

از دیگر بخشهای فرهنگسرا سالن نمایش با ظرفیت ۳۰۱ صندلی در طبقه پایین و ۲۹ صندلی جهت میهمانان است. گالری هنر، صنایع دستی، گالری عکس و… در این مرکز فعال میباشد.

فرهنگسرای هنر با برپایی کلاسهای آموزشی هنرهای سنتی ایران رشته های نگارگری طراحی، قالی، تذهیب، خوش نویسی در سطوح مختلف، نقاشی قهوه خانه ای و رشته های قصه نویسی، ویراستاری، طراحی و نقاشی، مرکزی برای ارتقاء و رشد جوانان است.

برای آشنایی بیشتر با سایر استانهای ایران اینجا کلیک کنید.